2025 жылдың қазанында қазақстандықтардың 80,4%-ы азық-түлік бағасының өскенін байқаған, бұл бір ай бұрынғы 79,4%-бен салыстырғанда жоғары, деп хабарлайды Алматыдағы BAQ.KZ тілшісі.
Tengenomika.kz сарапшыларының дерегінше, азық-түлік инфляциялық күтулерді жоғары деңгейде ұстап тұрған негізгі фактор болып қалып отыр. Көп жағдайда қазақстандықтар ет, жеміс-жидек, көкөніс, ірімшік пен шұжық бағасының қымбаттағанын атап өткен.
Инфляциялық күтулер
Алдағы 12 айдағы инфляцияның медиандық болжамы 13,2%-дан 13,6%-ға дейін өсті. Ал бес жылдық ұзақмерзімді күтулер 14,0%-дан 14,3%-ға көтерілді.
Сарапшылардың айтуынша, халық инфляцияның бәсеңдеуіне сенуден қалған.
Сезілетін инфляция, яғни адамдардың соңғы бір жылдағы баға өсімін субъективті қабылдауы, 11,5%-дан 12,8%-ға дейін өсті.
Сауалнамаға қатысқандардың жартысы баға өсімі осы деңгейде сақталады десе, төрттен бірі оның жеделдеуін күтеді.
Бағаның дәл осындай құрылымда өсуі үй шаруашылықтары тұрғысынан инфляцияны бақыланбайтын етеді. Өйткені қымбаттап жатқан тауарлар – міндетті тұтынылатын тауарлар, – дейді сарапшылар.
Азық-түлікке жатпайтын тауарлардың ішінде қазақстандықтар көбіне дәрі-дәрмек, киім, аяқ киім және тұрмыстық химия бағасының өскенін айтқан.
Қызметтер ішінде – тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, медицина, интернет және ұялы байланыс бағасы жиі аталды.
Тұтынушылық көңіл-күй нашарлауда
Тұтынушылық көңіл-күй индексі бейтарап 100 балдық межеден төмен түсіп, 102,7-ден 99,1-ге дейін төмендеді. Бұл негативті күтулердің басым екенін көрсетеді.
Қазақстандықтар экономиканың және өз кірістерінің болашағын бағалауда абай бола бастады. Тіпті жинағы барлар да ірі сатып алулардан бас тартып, ақша жинауға көбірек бейімделіп отыр.
Сарапшылар бұл құбылысты инфляциялық консерватизм деп атайды, бағаның өсуін күту тұтынуды ынталандырмай, керісінше үнемдеуге итермелейді.
Бизнес те бағаның баяулауын күтеді
Кәсіпорындарға жүргізілген мониторинг нәтижесінде 2025 жылдың III тоқсанында өнім бағасының өсу қарқыны өзгеріссіз қалған. Алайда сала ішіндегі көрініс әртүрлі:
• Су шаруашылығында – бағаның өсуі байқалады,
• Ауыл шаруашылығында – бағаның төмендеуі,
• Өңдеу өнеркәсібі мен саудада – тоқырау.
IV тоқсанда көпшілік компаниялар бағаның өсу қарқыны бәсеңдейді деп болжайды, тек ауыл шаруашылығында маусымдық себептермен кері үрдіс болуы мүмкін.
Негізгі баға факторлары өзгермей қалды:
• шикізат пен материалдардың құны – 89,8%,
• өнімге сұраныс – 88,5%,
• салықтар мен алымдар – 84,6%,
• еңбек шығындары – 81,8%.
Компаниялар сұраныстың аздап артуын күтеді, бірақ сонымен бірге шикізат, импорттық компоненттер және еңбекақы шығындарының өсуі баяулайды деп болжайды. Бұл жаңа сыртқы күйзелістер болмаған жағдайда инфляцияны шектеуші фактор болуы мүмкін.
Біз 2025 жылдың қазанында инфляциялық күтулердің жай ғана жоғары емес, тұрақты сипат алғанын байқап отырмыз. Халық пен бизнес баға тұрақтылығын уақытша, ал өсімді — қалыпты құбылыс ретінде қабылдайтын созылмалы белгісіздік жағдайында өмір сүруде, — деп атап өтті сарапшылар.
Мамандардың пікірінше, экономикалық және саяси саясат болжамды болмайынша, инфляциялық күтулер қоғамның көңіл-күйінің барометрі болып қала береді және негізгі сигналды білдіреді.
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!