Қаржы министрлігінің мәліметтері бойынша, сыртқы қарыздың 65%-ы доллармен көрсетілген. Қаржы министрлігінің ресми ақпаратына сәйкес, 2025 жылдың 1 қазанындағы жағдай бойынша Қазақстанның мемлекеттік сыртқы қарызы 8,7 триллион теңгені құрады, ал жалпы мемлекеттік қарыз 35,5 триллион теңгені немесе ЖІӨ-нің 23,6%-ын құрады. BAQ.KZ тілшісі елдің кімге қарыз екенін, қарыз алу шарттарын және болашақ төлемдердің қалай бөлінетінін зерттеді.
Сыртқы қарыздың көлемі мен құрылымы
Қаржы министрлігінің мәліметтері бойынша, 2025 жылдың 1 қазанындағы жағдай бойынша Қазақстанның мемлекеттік сыртқы қарызы 8,7 триллион теңгені немесе 15,9 миллиард долларды құрады.
Соңғы есеп беру күнінде сыртқы нарықтарда шығарылған облигациялар бойынша қарыз үкіметтің жалпы сыртқы қарызының 58%-ын құрады. Халықаралық қаржы ұйымдары алдындағы міндеттемелер 39%-ды, ал шетелдік үкіметтік ұйымдар мен шетелдік коммерциялық банктер алдындағы міндеттемелер 3%-ды құрады, – деп жауап берді Қаржы министрлігі BAQ.KZ сауалына.
Елдің сыртқы қарызына, әдетте, мемлекеттік, жеке сектор және квазимемлекеттік сектордың міндеттемелері кіреді, бірақ Ұлттық банк жиынтық көрсеткіштер бойынша статистика жүргізеді.
Қарыз алу шарттары
Несие тиімді шарттармен және валюта, мерзімділік және мөлшерлеме бойынша әртараптандырумен алынады. Қаржы министрлігі бұл валюталық тәуекелдерді азайту және төлемдердің күрт шыңына жол бермеу үшін қажет екенін түсіндірді.
2025 жылдың 1 қазанындағы жағдай бойынша сыртқы қарыздың валюталық құрамы АҚШ долларынан (65%), еуродан (20%), жапон иенінен (9%) және басқа валюталардан (6%) тұрады, – деп түсіндірді министрлік.
Министрліктің мәліметі бойынша, қарыздың негізгі бөлігі 5 жылдан 30 жылға дейінгі мерзімге доллармен, еуромен және рубльмен облигациялар шығару арқылы қалыптасады.
Халықаралық қаржы институттары қаражатты SOFR, EURIBOR және TONAR құбылмалы мөлшерлемелерімен, үш жылдан бес жылға дейінгі жеңілдік кезеңдерімен ұсынады. Басқа міндеттемелер 3%-дан төмен бекітілген мөлшерлеме бойынша қызмет көрсетіледі.
Соңғы бес жылда несие берушілердің құрамы өзгеріссіз қалды, тек Абу-Даби даму қорына және Кувейт араб экономикалық даму қорына қарыз алу шарттары бойынша қарыз міндеттемелерін толық орындауды қоспағанда, – деп мәлімдеді Қаржы министрлігі.
Үкіметтің сыртқы несиелері ірі инфрақұрылымдық және әлеуметтік жобаларға пайдаланылады. Қаржы министрлігі қаржыландыру жол құрылысы, сумен жабдықтау, коммуналдық қызметтер, көлік, денсаулық сақтау, ауыл шаруашылығы, бизнесті қолдау, білім беру және ғылым салаларында жүзеге асырылатынын хабарлады.
Өтеу кестесі және ең жоғары жүктемелер
Өтеу мерзімдері біркелкі бөлінген, бұл бюджеттік жүктемелердің кенеттен күрт өсуіне жол бермейді. Ерекшелік – еурооблигациялардың мерзімі
Төлем көлемінің ең жоғары деңгейі 2024 және 2025 жылдары, еурооблигациялар өтелген кезде болды: 2024 жылы 1,5 миллиард доллар және 2025 жылы 2,5 миллиард доллар, – деп хабарлады министрлік.
Министрлік мемлекеттік қарыз деңгейі қауіпсіз дәлізде қалып отырғанын атап өтеді. 2025 жылдың 1 қазанындағы жағдай бойынша ол 35,5 триллион теңгені немесе ЖІӨ-нің 23,6%-ын құрайды, белгіленген лимит 32% құрайды.
Халықаралық рейтингтік агенттіктер мен қаржы институттарының мәліметтері бойынша, Қазақстан мемлекеттік қарыз деңгейі бойынша қарыз жүктемесі төмен ел болып саналады, – деп атап өтті министрлік.
Салыстыру үшін, ХВҚ ЖІӨ мәліметтері бойынша, 2024 жылы мемлекеттік қарыздың ЖІӨ-ге қатынасы Жапонияда 236%, АҚШ-та 122%, Францияда 113%, Ұлыбританияда 101%, Қытайда 88% және Германияда 64% болды. Аймақ елдерінің ішінде: Өзбекстан – 33%, Қырғызстан – 37%, Ресей – 20%.
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!