Банк құпиясын алып тастау және азаматтардың есепшоттары туралы деректерді салық органдарына беру көлеңкелі экономикамен күрес пен қаржы жүйесінің ашықтығын арттыру жолындағы маңызды қадамдардың бірі болуы мүмкін. Алайда бұл ретте мемлекет зиянды әрекеттер мен асыра пайдаланудың алдын алу үшін қатаң бақылау орнатуға тиіс. Мұндай жаңашылдықтардың ел экономикасына нақты қалай әсер ететіні туралы толығырақ BAQ.KZ материалынан оқи аласыз.
Министрлер кабинетінің төрағасы Олжас Бектенов бұған дейін Қаржы министрлігі азаматтар мен компаниялардың есепшоттары туралы ақпаратты мемлекеттік кірістер органдарына беру жөніндегі бұйрық жобасын әзірлегенін хабарлаған еді. Бұл құжат 2026 жылдың 1 қаңтарынан күшіне енетін жаңа Салық кодексінің аясында дайындалған.
Жобаға сәйкес, банктер салық органдарының сұрауы бойынша банк шоттарының бар-жоғы, олардың нөмірлері, қалдықтары, ақша қозғалысы, сондай-ақ жеке тұлғаларға берілген несиелер туралы мәліметтерді ұсынуға міндетті болады.
Адал салық төлеушілерге ешқандай қауіп жоқ
Экономист Арман Байғанов Үкіметтің бастамасын қолдап, банк операцияларының ашықтығы көлеңкелі қаржы айналымына қарсы тиімді құралға айналатынын атап өтті.
Егер фискалдық органдар жеке тұлғалардың операцияларын жеңілдетілген тәртіппен тексеретін болса, бұдан қорқудың қажеті жоқ. Банктер ақпаратты кім көрінгенге таратпайды: тек уәкілетті тұлғаларға береді. Уақытылы есеп жүргізіп, салық төлейтін адал салық төлеушілерге бұл жаңашылдық еш зиянын тигізбейді, — деді Байғанов.
Оның айтуынша, мұндай шаралар ең алдымен салықтан жалтарып, табысын жасыратын адамдарға әсер етеді.
Бұрын табысын жасырғандар енді ыңғайсыздықты сезінеді. Бірақ жыл сайын амал азайып келеді. Қазір операциялардың басым бөлігі қолма-қол емес аударымдар төлемдер, сатып алулар, аударымдар арқылы жүргізіледі. Бұл бақылауды жеңілдетіп, салықтан жалтару мүмкіндігін азайтады, — деді сарапшы.
Көлеңкелі экономиканы азайту және бюджет кірісін арттыру
Байғановтың айтуынша, салық органдарының банк деректеріне қолжетімділігін кеңейту мемлекетке бюджеттің кіріс бөлігін ұлғайтып, жемқорлық тәуекелдерін азайтуға мүмкіндік береді.
Сарапшы сондай-ақ қаржы ағындарына қатысты статистикалық мәліметтер жасырын табыс пен көлеңкелі схемалардың ауқымын анықтауға көмектесетінін атап өтті.
Егер қаражаттың кетуі тіркелсе, статистика қоғамдағы көлеңкелі экономика мен заңсыз жолмен алынған табыстың қаншалықты терең таралғанын көрсетеді. Бұл — елде көлеңкелі экономиканың қаншалықты деңгейде бар екенін айқындайтын маңызды көрсеткіш, — деді Байғанов.
«Мемлекет шенеуніктерді бақылауды қамтамасыз етуі керек»
Сарапшының пікірінше, бұл бастаманы сәтті жүзеге асыру үшін мемлекеттік құрылымдар ішінде банк деректерін пайдалану тәртібіне қатаң бақылау орнату қажет.
Ең бастысы — банк деректеріне қолжетімділік тек қызметтік мақсатта, яғни салық заңнамасының орындалуын қамтамасыз ету үшін ғана пайдаланылуы керек. Бірақ сонымен бірге шенеуніктердің бұл ақпаратты өз пайдасына қолданбауы өте маңызды. Мемлекет банк деректерін заңсыз пайдаланғаны үшін жауапкершілікті Қылмыстық кодексте қатаңдатуы және нақты бақылау тетігін енгізуі қажет, — деп атап өтті Байғанов.
Оның айтуынша, деректерді қорғау және бақылау жүйесі — халықтың реформаға деген сенімінің негізгі факторы.
Тиісті реттеу тетігі болмаған жағдайда бұл бастама бизнес пен қоғам тарапынан сынға ұшырауы мүмкін.
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!