Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметіне сүйенсек, адамдар буын ауруына жиі шалдығады екен. Үлкендер күндіз тізесі бастыртпай ауыратынын, түнде аяқ-қолы сырқырап ұйықтай алмайтынын жиі айтады. Бұрын сүйек, буын ауруларымен көбіне егде жастағылар ауыратын болса, мамандар бұл дерттің жасарып кеткенін айтады. Буын ауруының белгілері, алдын алу жолы мен емі туралы Алексей Сұлтан Ахмет қалалық емханасының ревматолог дәрігері Серікболсын Жарасовтан сұраған едік. Дәрігердің айтуынша, аурудың алдын алмаса, соңы мүгедектікке апаруы мүмкін.
– Буын аурулары негізінен екі топқа бөлінеді. Қабынған және дегенеративті түрі бар. Қабынған буын ауруы ағзада болған аутоиммундық жүйелерге байланысты туындайды. Жиі кездесетін түрі – ревматоиды артрит. Бұл буын ауруының түрі көбіне таңертең буынның құрысуымен басталады. Ұйқыдан тұрғанда ауырсынып қозғалу белгісі болады. Қолды ашып-жұма алмайды, тізені толықтай бүгіп жазу қиындайды. Теріде түрлі өзгеріс байқалады. Ал дегенеративті түріне көбінесе остеартрит, артроз ауруы жатады. Бұл ауру белгісі – буын қозғалысы кезінде ауырсыну байқалады. Аурудың бұл түрімен әйелдер жиі ауырады. Себебі әйелдерде етеккір тоқтағаннан кейін гормондық бұзылыстар болады. Кальцийдің қанға сіңуі азаяды. Дәрумен топтарының жетіспеушілігі, әсіресе Д дәрумені жетіспейді. Сонымен қатар артроз да әйел адамдарда көп кездеседі. Клиникалық белгісі таңертең тұрған кезде ауырсыну күшейеді, мысалы, орындықта отырған сәтте тұрып кету қиындайды. Ал сәлден соң ауырсыну басылады. Пациенттер арасында жүргізілген сауалнама нәтижесінде 60% жағдайда тұқым қуалайды. Емді тағайындау кезінде ең алдымен нақты диагнозы қойылып, соған сәйкесінше ем жүргізіледі. 3 ай сайын дәрігер бақылауында болады. Бұл дерттің жиі кездесетін себебінің бірі – артық салмақтың болуы. Науқасты рентгенге түсіру арқылы аурудың дәрежесін анықтаймыз. Бірінші, екінші дәрежесінде ревматологта консервативті түрде емделеді, үшінші және төртінші кезеңдері – бұл травматология саласы. Эндопротездеу қажет болуы мүмкін, бұл ең соңғы шара. Әр адам мұны көтере алмайды, – дейді дәрігер.
Буын ауруы мазалап, дертіне шипа іздеп жүргендердің бірі – Қатира Тасжүрекова. Жасы жетпіске жақындаған қарияны тізе буыны ауырып мазалайды екен. Бір жерде ұзақ отырса, баспалдақпен жоғары көтерілгенде буын-буыны сырқырап, бел мен жамбас сүйектерінде ауырсыну болатынын айтады. Уақыт өткен сайын ауруы үдеп, жүруден қалған. Дер кезінде дәрігерге қаралып, аурудың соңғы дәрежесіне жеткізбеген. Қазір жағдайы біршама жақсарған. Таяққа сүйеніп жүреді.
– Жасым 69-да. Аяқ-қолым сырқырап, түнде ұйқыдан оятады. Әсіресе, күз бен көктемде, ауа-райы құбылса, бірден білінеді. Алғашында жай қарттық қой деп елемедім. Уақыт өте келе, еңкейіп қозғалуым, жүруім қиынға соқты. Дәрігерге барғанда «артроз» деген диагноз қойды. Енді арнайы ем-дом қабылдап, буынға жеңіл тамақ ішемін. Бірақ жазылып кету оңай емес екен. Сол үшін жастарға айтатыным, денсаулықты сақтаңдар, буын дегенді тек ауырғанда емес, ауырмай тұрып ойлау керек екен. Дәрігер арнайы жаттығулар жасау керегін айтты. Ұзақ жүруге болмайтынын ескертті, – дейді ол.
Еуропа елдерінде бұл сырқаттың алдын алу, оны емдеу үшін түрлі жолдары қарастырылған. Мәселен, бұрын ауруының дәрежесіне қарай, тізе буын ауруларында тізені кесіп, содан кейін барып диагноз қойылатын. Ал кейінгі әдіс бойынша, дәрігер арнайы құралмен тізені тесіп, аппаратпен қарайды. Бұндай әдісті «артроскопия» деп атайды. Тиімдісі, бір сәтте диагнозды анықтауға және ауырсынуды азайтуға мүмкіндік береді.
Маманның айтуынша, күнделікті емдік жаттығулар жасалса, буын ауруынан толықтай сауығу мүмкіндігі бар.
– Артрозбен ауыратын науқастарда артық салмақ көп болады, қозғалыстың шектелуі дерттің асқынуына алып келеді. Мұндай жағдайда артық салмақтан арылуға кеңес береміз. Спортпен шұғылдану кезінде буынға емдік жеңіл жаттығулар жасау керек. Гормондық дәрілер сүйектің ыдырауына әсер етеді, сол себепті қабылдауға кеңес бермеймін. Қосымша физио ем арқылы емделуге болады, оны арнайы физиотерапевт буын ауруының деңгейіне қарап тағайындайды. Зерттеу нәтижелері қалыпты, бірақ аурудың клиникалық белгілері болса, бір немесе үш айдан кейін қайта талдау жүргіземіз. Себебі аурудың жай және үдемелі сатысы болады. Артроз кезінде күнделікті қатты екпіндетпей, жай жүру арқылы емделуге болады. Бассейн және йогамен айналысқан дұрыс. Аурудың алдын алу үшін иммундық жүйені бақылауда ұстау керек, – дейді ревматолог дәрігер.
Ауруды дер кезінде анықтау ауыр салдардың алдын алады. Дұрыс тамақтану, белсенді өмір салты, дене салмағын бақылауда ұстау және салқыннан сақтану – буын саулығының басты кепілі.
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!