Эхинококкоз ауруы – адамдар мен үй жануарлары және ауылшаруашылық малдарына тән аса қауiптi паразитарлық аурулардың бiрi. Ол – адам өмiрiне өте қауiптi. Адам ағзасына ұзынша құрт-эхинококктың ұрығы түсiп, өсiп-өнуiнен пайда болады. Эхинококк ит, мысық, қасқыр, түлкiнiң ащы iшегiнде болады, онда әбден өсiп жетiледi.
Эхинококкоздың ұрығын аулаға, су қоймасына, жайылым мен бақшаға иттер таратады. Шаң-тозаңмен, жаңбыр, қар және жайылма сумен бұл кеселдiң ұрығы алыс аймаққа да жайыла бередi. Iшек-қарында әбден өсiп-жетiлген құрттар нәжiспен бiрге, кейде өздерi сыртқа шығады да, тiмiскiлеп жүрген иттердiң тұмсығына, жерге аунағанда жүнiне жабысады. Ал эхинококктың жетiлген мүшелерi өзiнен-өзi жылжып шыға бастағанда тiк iшек қатты қышиды да, жануар оны тiлiмен жалайды. Осындай иттердi еркелетiп ойнатқан кезде кеселдiң ұрығы қолға жұғады, ол арқылы ауызға түседi, бiреумен амандасқан кезде екiншi адамға ауысады, заттарды ұстаған кезде соларға көшедi.
Адам эхинококкоз дертiне онымен ластанып жүрген ит қауып алған кезде де, сондай-ақ паразиттiң ұрығымен ластанған ауаны жұтқан кезде де ауыратыны анықталған. Сондай-ақ жуылмаған бақша өнімдерін, жемiс-жидектердi, қайнатылмаған су iшкен кезде де адам ауруға душар болады.
Эхинококк адам iшiне барған соң сырт қабығынан ажырап, iшек қабырғасына қадалады, содан кейiн қан айналымына немесе лимфаға iлесiп басқа мүшелер мен тіндерге (көбiнесе бауыр мен өкпеге) өтiп, қуық формасына-эхинококк қуығына айналады. Өсе бастаған эхинококк қуығы маңындағы тканьдердi жаншып, қысады, кейде орнынан ығыстыруы да мүмкiн. Сонымен қатар эхинококк орталық жүйке жүйесiн, iшкi мүшелердi, iшкi секреция бездерiн зақымдай бастайды. Сырқаттың ауыр-жеңiл өтуi кеселге душар болған адам ағзасына, сырқаттың ұзақтығы паразиттiң қай мүшеге түсiп, қай мүше мен тканьдердi зақымдауына байланысты. Эхинококк қуығы өте жай өсетiндiктен сырқат белгiлерi бiртiндеп бiлiнiп, бiрнеше жылға созылады.
Эхинококкоз – өте қауiптi сырқат, оны әзiрге тек ота жасау (операция) арқылы емдеп келедi. Жеке бас тазалығын және әлеуметтiк гигиенаны дұрыс сақтағанда ауруды жұқтырмауға болады. Әсiресе өзiнiң тұрмысы мен жұмысы жануарлар арасында өтетiн немесе үнемi мал сою жұмыстарымен айналысушылар, малшылар айрықша сақтық жасап, өздерiнiң денсаулығына мейлiнше назар аударулары қажет.
Тамақ iшер алдында қолды мұқият сабындап жуып, кеселге кезiккен ит, тағы басқа жануарларға айрықша сақтықпен жанасқан дұрыс. Иттi үйге кiргiзбеу, азық-түлiк тұрған жердi иiскетпеу, өздерi ас-су iшiп жүрген аяқ-табақтан қорек бермеу, балалардың итпен, мысықпен ойнауына жол бермеу керек. Сондай-ақ жемiс-жидектердi қайнаған сумен шайып алған абзал, қайнамаған суды iшпеген жөн. Азық-түлiк заттарын шыбыннан, тарақан, тышқаннан қорғау қажет, өйткенi олар эхинококк ұрығымен ластауы мүмкiн.
Ит ұстайтын мекемелер, ұйымдар, шаруашылықтар және жеке адамдар өз иттерiне жылына 3-4 рет құртқа қарсы егудi дер кезiнде жасатып, жылына екi рет ветеринарлық тiркеуден өткiзiп отыруы қажет.
Ж.СҚАҚОВА,
Қызылорда қалалық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының
бас маманы
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!