Интернет алаяқтық – ақпараттық технологиялардың дамуымен бірге пайда болған және қазіргі қоғамды алаңдатып отырған мәселе. Бұл құбылыс интернеттің кең таралуы, әлеуметтік желілер мен онлайн-сервистердің белсенді пайдаланылуымен тығыз байланысты. Алаяқтықтың түрлері әртүрлі, және олар күн сайын дамып, күрделеніп келеді.
Интернет алаяқтықтың түрлері
Фишинг
Фишинг – интернет алаяқтығының ең кең таралған түрі. Алаяқтар пайдаланушылардың жеке мәліметтерін, мысалы, логиндер мен парольдерді, банктік картаның нөмірлерін алу үшін жалған веб-сайттар мен электрондық хаттарды пайдаланады. Пайдаланушылар жиі таныс емес сілтемелерге басып, өз деректерін енгізеді.
Смс-алаяқтық
Смс-алаяқтық – алаяқтардың SMS хабарламалар жіберу арқылы адамдарды алдау әдісі. Хабарламада «сіздің шотыңыз бұғатталды» немесе «жеңімпаз болдыңыз» деген сияқты ақпараттар болуы мүмкін. Пайдаланушы сілтеме арқылы өтсе, алаяқтар оның жеке мәліметтерін ұрлауы мүмкін.
Онлайн-сауда алаяқтықтары
Онлайн-сауда алаяқтығы кезінде алаяқтар интернет-дүкендерде немесе аукциондарда жалған тауарларды сатады. Тұтынушылар тауарды сатып алғанда, олар ақша төлейді, бірақ тауарды алмайды немесе сапасыз өнім алады.
Инвестициялық алаяқтық
Инвестициялық алаяқтықта алаяқтар адамдарды жоғары кіріс уәделерімен тартуға тырысады. Олар инвестициялық схемаларды ұсынып, адамдардың қаржысын алып кетеді. Көп жағдайда бұл схемалар заңсыз және қайтарымсыз болып табылады.
Интернет алаяқтықтың кең таралуының бірнеше себептері бар. Біріншіден, технологиялық даму интернеттегі ақпарат алмасуды жеңілдетті, бірақ бұл алаяқтарға да жаңа мүмкіндіктер берді. Екіншіден, көптеген адамдар интернет қауіпсіздігі туралы жеткілікті білімге ие емес, бұл оларды алаяқтардың құрбанына айналдырады. Үшіншіден, интернетте анонимдік қамтамасыз етілгендіктен, алаяқтар өз әрекеттерін жасыруға мүмкіндік алады.
Алдын алу шаралары
Интернет алаяқтығының алдын алу үшін бірнеше шараларды қолдануға болады:
1. Білім беру: Пайдаланушылар интернет қауіпсіздігі туралы ақпарат алуы керек. Оларға фишингтік хаттарды тану, қауіпсіз паролдерді жасау және әлеуметтік желілерде жеке мәліметтерін қорғау туралы білім берілуі тиіс.
2. Тексеру: Белгісіз сілтемелерге баспаңыз, және тек сенімді веб-сайттардан ғана сатып алыңыз. Егер сіз қандай да бір ұсынысқа күмәндансаңыз, оны тексеріңіз.
3. Антивирус бағдарламалары: Компьютер мен мобильді құрылғыларда антивирус бағдарламаларын орнату және жаңартып отыру маңызды. Бұл бағдарламалар зиянды бағдарламаларды анықтап, жүйені қорғауға көмектеседі.
4. Қаржылық қауіпсіздік: Банктік шоттар мен кредиттік карталардың ақпаратын қорғау үшін қосымша аутентификацияны пайдалану ұсынылады. Сонымен қатар, шоттағы транзакцияларды тұрақты түрде тексеріп отыру қажет.
Интернет алаяқтық – заманауи қоғамның маңызды мәселелерінің бірі. Алаяқтардың схемалары күн сайын өзгеріп, дамып отырады, сондықтан әрбір интернет пайдаланушы өз қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс. Білім беру, тексеру және заманауи технологияларды пайдалану арқылы интернет алаяқтығынан сақтануға болады. Тек осылай ғана біз интернеттегі қауіптерден қорғана аламыз және қауіпсіз орта қалыптастыра аламыз.
| Қанат Нұржігітов, Қызылорда қаласының мамандандырылған тергеу сотының бас маман-сот отырысының хатшысы |
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!