Қазақстан Республикасының сот жүйесі бірнеше сатыдан тұрады және олардың әрқайсысы заңдылықты қамтамасыз етуде өзіндік рөл атқарады. Солардың ішінде кассациялық саты – сот төрелігінің сапасын арттыруға және құқық үстемдігін қамтамасыз етуге бағытталған маңызды буын.
Кассациялық сатының басты мақсаты – заңды күшіне енген сот актілерінің заңдылығын тексеру. Бұл сатыда бірінші және апелляциялық саты соттарының шешімдері мен үкімдері материалдық және процессуалдық құқық нормалары тұрғысынан қайта қаралады.
Кассациялық соттың қызметі Қазақстан Республикасының Конституциясына, «Қазақстан Республикасының сот жүйесі және судьяларының мәртебесі туралы» Конституциялық заңға және процессуалдық кодекстерге негізделеді. Бұл құжаттар кассациялық тәртіппен істерді қарау рәсімін және соттың өкілеттігін нақты айқындайды.
Кассациялық іс жүргізудің негізгі ерекшелігі – сот фактілерді қайтадан зерттемейді. Ол тек қолда бар материалдар негізінде құқық нормаларының дұрыс қолданылғанын бағалайды. Жаңа дәлелдемелер бұл сатыда қабылданбайды, өйткені басты назар – төмен тұрған соттардың заңды сақтау деңгейін анықтау.
Сот құқық нормаларының бұзылғанын немесе дұрыс қолданылмағанын анықтаса, ол сот актісін өзгеріссіз қалдыруы, күшін жоюы, толық немесе ішінара өзгертуі немесе істі жаңадан қарауға жіберуі мүмкін. Мұндай шешімдер сот төрелігінің әділдігін қамтамасыз етуге және азаматтардың құқықтарын қорғауға қызмет етеді.
Кассациялық саты сот практикасының біркелкілігін қамтамасыз етеді. Бұл – елдің әр аймағында бір заң нормасының бірдей түсіндірілуі деген сөз. Осы арқылы құқықтық олқылықтар мен қайшылықтар жойылып, заң қолдану тәжірибесі біріздендіріледі.
Кассациялық соттың жұмысы құқықтық мәдениетті арттыруға да ықпал етеді. Төмен тұрған соттардың қателіктерін түзету судьялардың кәсіби деңгейін көтереді және соттарға деген қоғамдық сенімді нығайтады.
Қорытындылай келе, кассациялық саты – сот жүйесіндегі заңдылық пен әділдікті қамтамасыз ететін негізгі тетік. Ол сот қателіктерін түзетіп қана қоймай, сот практикасын біріздендіреді, азаматтардың құқықтарын қорғайды және құқық үстемдігін нығайтады. Кассациялық соттың тиімді қызметі – құқықтық мемлекеттің тұрақты дамуының кепілі.
| Тілеп Талант, Қызылорда қаласының мамандандырылған тергеу сотының судьясы |
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!