Күллі ислам үмметі аңсай күткен ұлық мереке – Құрбан айт та келді. Мұсылман ұлық мерекеде Алла разылығы үшін мал шалып, құдайға құлшылық жасап, ел-жұрттың амандығын тілейді. Қасиетті Құрбан айт жамағаттың бірлігін күшейтіп, өзара бауырластықты арттырады. Әрине, әрбір иманжанды азамат бұл мейрам жайлы танымын арттырып, сол күндері орындалар амалдарды білгені жөн. Сондықтан да құрбан айт мерекесіне қатысты маңызды сұрақтарға қалалық «Нұр» орталық мешітінің бас имамы Марат Үркімбаевтан жауап алғанды жөн көрдік.
– Құрбан айт – мұсылмандардың асыға күтетін мерекелерінің бірі екені белгілі. Биыл қай күндерге сәйкес келіп отыр?
– Биыл барша мұсылман қауымына ортақ мереке – Құрбан айт хижра-мұсылман күнтізбесімен Зулжиджа айының 10,11,12 жұлдызы, милади жыл санауы бойынша шілде айының 9,10,11 күндеріне сәйкес келіп отыр.
– «Құрбан» сөзінің мағынасына кеңінен тоқталып өтсеңіз…
– «Құрбан» сөзі араб тілінде «жақын болу, жақындау»деген ұғымды білдіреді. Ал шариғаттағы терминдік мағынасы Алла Тағаланың ризашылығына жақындау ниетімен құрбан айт күндері арнайы шалынатын малдың аты. Бұл – шынайы ниетпен Аллаға деген сүйіспеншілікті паш ететін мейрам. Себебі қасиетті Құранда «Хаж» сүресінің 37-ші аятында: «Шындығында, құрбандыққа шалынған малдың еті де, қаны да Аллаға жетпейді. Оған жететін нәрсе жүректеріңде ұялаған тақуалық қана», – делінген. Яғни айт мейрамдары мұсылмандардың сол күндері Алла Тағаланың кешіріміне, ризашылығына, мейіріміне ең жақын болатын күндер.
– Мерекеде ниет етіп отырған жандар құрбанды қашан, қай уақытта шалған дұрыс деген сұраққа жауап іздейтіні анық. Құрбандық шалудың шарттарын айтып өтсеңіз…
– Құрбандық шалудың белгілі бір уақыты бар. Ол уақыттан алдын немесе кейін шалуға болмайды. Құрбандық шалу уақыты айт намазы оқылатын жерлерде айт намазынан кейін, ал айт намазы оқылмайтын ауылдық аймақтарда таң атқаннан соң басталып, айттың үшінші күні күн батқанға дейін жалғасады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с): «Біздің бұл күнде алғашқы жасайтын ісіміз – намаз оқу, сосын қайтып келіп, құрбанымызды шалу. Кім осылай істесе, біздің сүннетімізге ергені. Ал кімде-кім бұдан бұрын құрбан шалатын болса, бұл құрбанның отбасына берілетін еттен айырмашылығы жоқ. Бұл құрбан болып есептелмейді». Тағы бір хадите: «Кімде-кім намаздан бұрын шалса, қайтадан шалсын» деп айт намазынан бұрын шалынған малдың құрбандыққа есептелмейтінін ескерткен.
– Ниет етіп құрбандыққа шалынған малдың еті кімге таратылады?
– Құрбандыққа шалынған малдың етін үш бөлікке бөліп тарату-мұстахаб, яғни ұнамды амал. Ашып айтқанда жасасаңыз сауапты, жасамасаңыз күнә емес екенін айта кетейік. Еттің бір бөлігі – туған-туыс, көршілеріне, екінші бөлігі – кедей, мұқтаж жандарға, үшінші бөлігі – отбасына, бала-шағасына беріледі. Алайда, шалынған малдың етін түгелдей кедей, мұқтаждарға таратуға да болады немесе ниетін азық ретінде емес «Алла разылығы үшін» құрбан ету ниетімен шалып, түгелдей өз отбасына алуына да болады.
– Құрбандықтың үштен бір бөлігін тұрмысы төмен отбасыларға таратады. Көмекке мұқтаж жандардың тізімін қайдан алуға болады?
– Көмекке мұқтаж жандар жекелей мешітке келіп тіркеле алмайды. Олар Қызылорда қаласында «Жұмыспен қамту орталығы» жанынан құрылған «Бақытты отбасы» әлеуметтік көмек көрсету орталығына барып тіркеледі. Біз сол орталық арқылы көмекке зәру отбасылардың тізімін аламыз.
– Сауап жинауға бәріміз ниеттіміз. Алайда құрбандық шалуға шамасы жетпейтіндер, тұрмысы төмен отбасылар айт мерекесінде қандай әрекет жасағаны дұрыс?
– Шариғатта тұрмысы төмен кісілерге құрбандық шалу міндеттелмейді. Қарызданып-қауғаланып болса да құрбандық шалсын деген үкім жоқ.
Айт – «мерекелеу», «мерекемен құттықтау», «бірін-бірі қуанту» деген мағыналарды қамтиды. Сондықтан айт күндері адамдарға мейіріммен қарау амалдардың ең сауаптысы және жүріс-тұрысымыз, киінуіміз, жүзіміздің шырайы – дұға іспеттес ғибадат болып табылады. Айт мерекесі – намаз оқумен басталады. Бұл да сауапты амалға жатады және бұл мереке бауырмалдылыққа баулитын сәт.
– Ораза айт пен құрбан айттың айырмашылықтарына тоқталып өтсеңіз? Қандай міндеттері бар?
– Біріншіден, құрбан шалу – осы күні жасалатын ең үлкен құлшылықтардың бірі. Екіншіден, құрбан айтта үлкен қажылық рәсімі орындалады. Ислам дінінің бесінші тірегі, жылына бір-ақ рет келетін үлкен қажылық маусымы дәл осы құрбан айт кезінде орындалады. Үшіншіден, қасиетті рамазан айының парыз етілген отыз күн оразасынан кейін Ораза айт болса, арада тура 70 күн өткеннен кейін құрбан айт мерекесі болады. Яғни, Зулхиджа айының 10-шы жұлдызында басталып, 3 күн тойланады.
– Көбі құрбан айт кезінде емес, ораза айт кезінде айтшылап қонаққа барады дейді. Негізі қайсысы дұрыс?
– Аллаһ Тағала:«Мен үшін бір-біріне қонаққа барған, мен үшін бір-бірін жақсы көрген, мен үшін садақа берген, мен үшін бір-біріне көмек бергендер, менің сүйіспеншілігіме қауышады» – деп бұйырған. Қай айт мерекесі болсын, екеуі де барша мұсылман үшін ұлық мереке. Сондықтан екі айт мерекесінде де, жақыныңа сыйлық беріп, қонаққа барудың еш айыбы жоқ.
– Құрбан айтқа мерекелік тілегіңіз…
– Аллаһ Тағала еліміз бен жерімізді, барша адамзат баласын түрлі сынақтардан аман етіп, жақсылығы мен берекесін нәсіп еткей. Ізгі ниетпен шалатын құрбандығымыз, берген садақаларыңыз, Аллаға ұнамды әрбір игі істеріңіз, қажылық сапарында жүрген жерлестеріміздің қажылығы қабыл болғай. Әмин!
– Сұхбатыңыза рақмет.
Сұхбаттасқан:
Айтолқын АЙТЖАНОВА
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!