Қазақстан Республикасының Конституциясы – мемлекетіміздің саяси құрылымын, азаматтардың құқықтық мәртебесін және мемлекеттік билік тармақтарының өзара іс-қимыл қағидаттарын айқындайтын басты құқықтық құжат. Конституция еліміздің құқықтық жүйесінің іргетасы болып табылады және мемлекет пен қоғамның тұрақты дамуы үшін сенімді негіз қалайды.
Конституцияның мемлекет үшін маңыздылығы
Еліміздің Конституциясы қабылданған күннен бастап құқықтық мемлекеттің қалыптасуына бағытталған негізгі қағидаларды бекітті. Конституцияда адам мен оның құқықтары ең жоғары құндылық ретінде жарияланған. Бұл – мемлекеттік биліктің барлық тармақтарының қызметін айқындайтын басты өлшем.
Мемлекеттік биліктің заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтары Конституцияда нақты бөлініп, өзара тежеу мен тепе-теңдік жүйесі белгіленген. Мұндай құрылым биліктің бір қолға шоғырланбауын қамтамасыз етіп, құқықтық тәртіп пен әділдіктің сақталуына жағдай жасайды.
Сот жүйесіндегі Конституцияның рөлі
Сот жүйесі Конституцияда белгіленген қағидаттар негізінде әрекет етеді. Әрбір сот органы, соның ішінде мамандандырылған тергеу соты, өз қызметінде Конституцияда бекітілген адам құқықтары мен бостандықтарының үстемдігін басшылыққа алады.
Соттардың тәуелсіздігі, судьялардың ешкімнің ықпалынсыз шешім қабылдауы – Конституция талаптары. Тергеу соттары азаматтардың жеке басының бостандығы, ар-намысы, жеке өмірінің құпиялығы сияқты негізгі құқықтарын қорғауда ерекше рөл атқарады. Сол себепті әр процессуалдық шешім Конституцияға сай, құқықтардың бұзылуына жол бермей қабылдануы қажет.
Конституция – қоғам тұрақтылығының негізі
Қоғамдық даму барысында Конституция бірқатар өзгерістер мен толықтырулардан өтті. Бұл өзгерістер елдің заманауи талаптарына бейімделуіне, мемлекеттік институттардың тиімділігін арттыруға бағытталды. Конституциялық реформалардың әр кезеңі мемлекеттің демократиялық дәстүрлерге ұмтылысын күшейтті және азаматтардың құқықтық мәдениетінің артуына ықпал етті.
Қазіргі Конституция тұрақтылық пен заңдылықты қамтамасыз ететін, мемлекет пен азамат арасындағы сенімнің кепілі болып қала береді. Конституциялық құндылықтарды сақтау – тек мемлекеттік органдардың ғана емес, әрбір азаматтың міндеті.
Қорытынды
Қазақстан Республикасының Конституциясы – еліміздің құқықтық дамуының негізін құрайтын, мемлекеттің тәуелсіздігін, тұтастығын және азаматтардың құқықтарын қамтамасыз ететін басты құжат. Оның нормаларын үйлесімді қолдану – құқықтық тәртіп пен әділдікті қамтамасыз етудің басты шарты.
Сот жүйесінің қызметінде Конституция талаптарын бұлжытпай орындау азаматтардың құқықтарын қорғаудың тиімділігін арттырып, мемлекеттік билікке деген сенімді нығайтады. Сондықтан Конституцияның мазмұнын терең түсіну және оны практикада дұрыс қолдану – құқықтық мемлекеттің басты парызы.
Күншығарова Алма Жалгасқызы
Қызылорда қаласының мамандандырылған тергеу сотының сот әкімшісі басшысы
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!