Қазақстан Республикасының сот жүйесі тәуелсіздік алғаннан кейін бірқатар кезеңдерден өтіп, қазіргі таңда өз тиімділігін арттыру мен құқықтық мемлекет қағидаларын бекіту мақсатында реформалануда. Осы реформалардың маңызды бағыттарының бірі – сот төрелігін жетілдіру үшін кассациялық соттарды құру болып табылады. Бұл қадам сот жүйесінің кәсіби деңгейін көтеріп, азаматтардың құқықтарын қорғауды күшейтудің нақты көрінісі болып табылады.
Кассациялық соттар жүйесінің басты мақсаты – төменгі сатыдағы сот актілерін заңдылық тұрғысынан тексеру. Кассациялық инстанцияның енгізілуі сот актілерінің сапасын арттырып, әділеттілікті қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Сот төрелігінің бұл сатысы тек қана қате немесе заңсыз шешімдерді түзетумен шектелмей, құқық нормаларын біртұтас қолдануды, сот тәжірибесінің тұрақтылығын қамтамасыз етеді.
Қазақстанда 2016 жылдан бастап сот жүйесін реформалау шеңберінде кассациялық сот институты енгізілгенін атап өткен жөн. Бұл институттың басты функцияларының бірі – қылмыстық, азаматтық және әкімшілік істер бойынша сот актілерін заңдылық тұрғысынан тексеру. Кассациялық соттың шешімдері төменгі сатыдағы соттардың қызметіне тікелей ықпал етіп, құқық қолдану практикасының біртұтастығын қалыптастырады. Сонымен қатар, сот жүйесінде кәсіби кадрлардың рөлін арттыруға және әділ сот төрелігін жүзеге асыруға жол ашады.
Кассациялық соттарды енгізудің тағы бір маңызды аспектісі – қоғамның сотқа деген сенімін арттыру. Азаматтар өздерінің құқықтарының қорғалуына сенімді болуы үшін сот жүйесі ашық және әділ болуы керек. Кассациялық сатының болуы сот актілерінің заңдылық тұрғысынан қайта қаралуын қамтамасыз етіп, азаматтардың құқықтарын қорғауда қосымша кепілдік береді. Бұл, әсіресе, қылмыстық істерде әділеттілік пен заңдылықтың сақталуына зор маңыз береді.
Сонымен қатар, кассациялық соттар жүйесінің қызметі сот тәжірибесінің біртұтастығын қалыптастыруға ықпал етеді. Бұрын кейбір сот актілері әртүрлі аймақтарда әртүрлі түсіндірілуі мүмкін еді, ал кассациялық инстанция құқықтық нормаларды біркелкі қолдануды қамтамасыз етеді. Бұл, өз кезегінде, құқықтық мәдениеттің өсуіне және сот актілерінің сапасының жақсаруына жол ашады.
Қорытындылай келе, Қазақстандағы сот жүйесін реформалау аясында кассациялық соттарды құру – сот төрелігін жаңғыртудың маңызды қадамы болып табылады. Бұл институт сот актілерінің заңдылығын қамтамасыз ету, құқықтық тәжірибені біртұтастырып, қоғамдағы сотқа сенімділікті арттыру арқылы Қазақстанда әділетті және кәсіби сот жүйесін қалыптастыруға бағытталған. Кассациялық сатының енгізілуі – құқықтық мемлекет қағидаларын жүзеге асырудағы нақты және маңызды қадам ретінде бағаланады.
| Нұргүл Асылбекова, Қызылорда қаласының мамандандырылған тергеу сотының бас маман-сот отырысының хатшысы |
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!