Халықаралық қатынастардың дамуымен бірге құжат айналымы да айтарлықтай жанданып отырған жағдайда, құжаттардың шет елдерде заңды түрде қолданылуына тиіс құқықтық кепілдіктер маңызды болып табылады. Оның бірі — Гаага конвенциясы (1961 ж.) бойынша енгізілген «апостиль» рәсімі. Қазақстан Республикасында да бұл институт егжей‑тегжейлі реттелген. Мақалада апостиль ұғымы, оның құқықтық негіздері, рәсімдеу тәртібі, сондай-ақ сот жүйесі мен әкімшілік шаралар аясындағы маңызы қарастырылады.
- Апостиль ұғымы және құқықтық негіздері
«Апостиль» — халықаралық деңгейде ресми құжаттарды қолдануға мүмкіндік беретін рәсім. Ол құжаттың шығарған органының қолының, мөрінің немесе баспа таңбасының заңдылығын растайды. Қазақстан Республикасында апостиль қою тәртібі тиісті нормативтік құқықтық актілермен, оның ішінде Үкімет қаулылары мен министрлік бұйрықтарымен реттеледі. - Қазақстандағы апостиль рәсімінің тәртібі
Қазақстанда апостиль қою қызметі екі жолмен жүзеге асырылады: электрондық үкімет порталы арқылы онлайн және халыққа қызмет көрсету орталықтарында. Өтініш беруші тиісті нысанда өтініш толтырып, қажетті құжаттарды ұсынады. Мемлекеттік алым төленгеннен кейін құжатқа апостиль қойылып, дайын нұсқасы беріледі. - Соттық-процессуалдық аспектілері
Мамандандырылған тергеу соттары мен өзге де сот органдары халықаралық сипаттағы істер мен сұраулар барысында апостиль қойылған құжаттарға жүгінеді. Апостильдің дұрыс рәсімделмеуі құжаттың дәлел ретінде қабылданбауына әкелуі мүмкін. Сондықтан сот тәжірибесінде құжаттардың заңдылығын қамтамасыз ету үшін апостильдің болуы аса маңызды. - Практикалық мәселелер және ұсыныстар
1) Құжаттың түпнұсқалығы мен мөрдің анықтығын тексеру қажет.2) Онлайн тәсіл арқылы өтініш беру рәсімді жылдамдатады.3) Апостиль қойылғаннан кейін шет мемлекет талаптарына сәйкестігі алдын ала анықталуы тиіс.4) Сот органдары үшін апостиль рәсімінің орындалуын бақылау жүйесін енгізу ұсынылады.
Қорытынды
Апостиль институты халықаралық құжат айналымын жеңілдетіп, олардың заңдылығын қамтамасыз етеді. Қазақстан тәжірибесінде бұл рәсім айқын және тиімді жолмен жүзеге асырылуда. Мамандандырылған тергеу соттары үшін апостильдің маңыздылығы халықаралық ынтымақтастық пен құқықтық сенімділікті арттыруда ерекше орын алады.
Чингисов Ғалым Ануарұлы
Қызылорда қаласының мамандандырылған тергеу сотының төрағасы
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!