Қазақстан Республикасында сот жүйесін жаңғырту және азаматтардың құқықтарын қорғау тетіктерін жетілдіру – мемлекеттің құқықтық саясатының басты бағыттарының бірі. Осы тұрғыдан алғанда дербес кассациялық соттарды құру – сот төрелігі жүйесінде ерекше орын алатын тарихи әрі маңызды қадам болып табылады.
Кассациялық саты – сот істерін қараудың соңғы кезеңдерінің бірі. Бұл сатыда төмен тұрған соттардың шешімдері мен үкімдері заңның сақталуы тұрғысынан тексеріледі. Яғни, кассациялық сот істердің мән-жайын қайта қарамайды, тек құқық нормаларының дұрыс қолданылуын, процессуалдық талаптардың бұзылмауын бағалайды.
Мұндай соттың басты мақсаты – азаматтардың әділ сотқа жүгіну құқығын барынша қамтамасыз ету және сот қателіктерінің алдын алу.
Бұған дейін Қазақстанда кассациялық істерді Жоғарғы Соттың құрамындағы сот алқалары қарайтын. Бұл өз кезегінде сот жүйесінің шамадан тыс жүктелуіне және істердің ұзақ қаралуына себеп болды. Сондықтан сот төрелігін тиімді ұйымдастыру үшін дербес кассациялық соттарды құру қажеттілігі туындады.
Дербес кассациялық соттардың құрылуы:
- азаматтар мен заңды тұлғалардың шағымдарын қарау уақытын қысқартады;
- сот жүйесіндегі тәуелсіздікті арттырады;
- әрбір істің жан-жақты әрі бейтарап қаралуына мүмкіндік береді;
- Жоғарғы Соттың негізгі функциясын – сот тәжірибесін қорыту мен құқықты дамыту бағытына шоғырландыруға жағдай жасайды.
- 2023 жылдан бастап Қазақстанда дербес кассациялық соттар құрылып, олар Астана, Алматы, және Шымкент қалаларында өз жұмысын бастады. Бұл соттар азаматтық, қылмыстық, әкімшілік және экономикалық істер бойынша бөлек-бөлек мамандандырылады.
Сонымен қатар, кассациялық соттардың судьяларын Президент Жоғары Сот Кеңесінің ұсынымы бойынша тағайындайды, бұл олардың тәуелсіз мәртебесін нығайтады.
Дербес кассациялық соттардың қызметі сот жүйесінің ашықтығын, айқындығын арттыруға және азаматтардың әділдікке деген сенімін нығайтуға бағытталған.
Мұндай реформа нәтижесінде:
- сот шешімдерінің сапасы жоғарылайды;
- заң бірізділігі сақталады;
- сот төрелігіне қолжетімділік кеңейеді.
Дербес кассациялық соттарды құру – Қазақстанның сот жүйесін халықаралық стандарттарға жақындататын, әділдік пен құқық үстемдігін қамтамасыз ететін маңызды құқықтық қадам. Бұл бастама азаматтардың құқықтарын қорғауға бағытталған демократиялық мемлекет құру жолындағы нақты жетістік болып табылады.
А.Абызова
Қызылорда қаласының №2 соты бас маман-сот отырысының хатшысы
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!