Қазақстан Республикасының Конституциясы – мемлекетіміздің тәуелсіздігі мен тұрақтылығының, ел бірлігі мен қоғамдық келісімнің негізі болып табылатын басты құқықтық құжат. Конституция – бұл жай ғана заңдар жинағы емес, ол – халқымыздың тарихи таңдауының, еркіндігінің және мемлекеттілігінің көрінісі. Елдің дамуы мен құқықтық жүйесінің қалыптасуы дәл осы Негізгі заңнан бастау алады.
1995 жылғы 30 тамызда бүкілхалықтық референдумда қабылданған Конституция Қазақстанның жаңа құқықтық және саяси жүйесінің іргетасын қалады. Бұл күн – егемен еліміздің тарихындағы ең маңызды белестердің бірі. Конституция қабылданған сәттен бастап Қазақстанда құқық үстемдігі қағидаты орнығып, билік тармақтарының өзара теңгерімі мен тежемелік жүйесі бекітілді.
Конституция – мемлекеттің саяси, экономикалық және әлеуметтік өмірін реттейтін, ең жоғары заңдық күші бар акт. Ол еліміздегі барлық заңдар мен нормативтік құқықтық актілердің қайнар көзі болып табылады. Конституцияда мемлекет пен қоғамның өзара қатынасы, азаматтардың негізгі құқықтары мен бостандықтары, сондай-ақ билік тармақтарының құрылымы мен өкілеттіктері нақты айқындалған.
Конституцияның 1-бабында Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтыратыны көрсетілген. Бұл қағидаттар еліміздің барлық саяси және құқықтық институттарының қызметінің негізін құрайды. Мемлекетіміздің басты құндылығы – адам, оның өмірі, құқықтары мен бостандықтары болып табылады.
Конституцияда бекітілген биліктің үш тармаққа бөліну принципі – заң шығарушы, атқарушы және сот билігінің өзара іс-қимылын қамтамасыз етеді. Бұл қағида билік тармақтарының бір-біріне тәуелді болмай, ел мүддесі үшін теңгерімді жұмыс істеуіне жағдай жасайды. Әсіресе, сот билігі Конституцияның 75-бабында көрсетілгендей, әділдікті жүзеге асыратын тәуелсіз билік тармағы болып табылады.
Конституцияда азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға ерекше мән берілген. Әрбір азамат заң мен сот алдында тең, ешкімнің ар-намысы мен қадір-қасиетіне қол сұғуға болмайды. Сондай-ақ, Конституция сөз бостандығы, ар-ождан еркіндігі, еңбек ету және білім алу құқығы сияқты негізгі құқықтарды бекіткен. Бұл қағидаттар адам мен азаматтың мәртебесін жоғары деңгейде қорғайды.
Конституция мемлекеттік құрылымды ғана емес, мемлекеттік тіл мен ұлттық бірегейлікті де айқындайды. 7-бапта қазақ тілі – мемлекеттік тіл деп көрсетілген. Бұл норма елдің бірлігі мен рухани тұтастығын сақтауда маңызды рөл атқарады.
Қазақстан Республикасының Конституциясы – еліміздің тұрақтылығы мен өркендеуінің кепілі. Ол қоғам мен мемлекеттің даму бағытын айқындап, құқықтық мәдениеттің негізін қалап отыр. Бүгінде еліміздің жеткен жетістіктері мен халықаралық деңгейдегі беделі – осы Конституцияның өміршеңдігін және оның қағидаттарының өмірде табысты іске асып жатқанын дәлелдейді.
Конституцияны құрметтеу – әрбір азаматтың парызы. Мемлекеттің өркендеуі мен қоғамның бірлігі Конституция талаптарын бұлжытпай орындауға тікелей байланысты. Сондықтан Негізгі заңымызды білу, сақтау және насихаттау – еліміздің болашағы үшін маңызды міндет.
Конституция – халқымыздың тарихи таңдауы, ел тағдырының айнасы және тәуелсіз Қазақстанның мәңгілік негізі.
Қызылорда қаласының мамандандырылған тергеу сотының төрағасы Чингисов Галым Ануарович
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!