– Әке, ойыншық алам.
– Өткенде алдық қой, қызым.
– Жаңа ойыншық бар екен, әке, менде ондай жоқ, Балжанда бар. Түрлі-түсті, өзі сондай әдемі. Екеуміз бірге ойнаймыз. Жұмыстан шаршап келгенде жүйкеңізді демалдырады.
– Мен сенімен демаламын қызым. Ал саған алдағы уақытта көрерміз…
– Мен саған қыз болмаймын, – деп Бегім қиғылық салды. Оның сұрағаны соңғы кезде балалар арасында көп сұранысқа ие болған антистресстік ойыншықтар.
Иә, бала дүниетанымының дамуына айтарлықтай ықпал жасайтын бірден-бір дүние – ойыншық. Сапалы әрі пайдалы ойыншық болса жақсы. Қазіргі кезде ойыншық таңдау баланың өз еркінде. Себебі түрлі мультфильмдегі кейіпкерлер бейнесіндегі ойыншық жетерлік.
Ойыншық – баланың жан дүниесін тыныштандыратын, түрлі идеялар тудыратын, мазасыздығын қалпына келтіретін бірден-бір құрал. Дегенмен қазіргі кезде қоғаммен бірге күннен-күнге түрленіп, жаңарып жатқан антистресстік заттар, әсіресе балаларға арналған ойыншықтар көбеюде. Бір ойлантарлығы, бесіктен белі шықпаған балдырғандарға жүйкені демалдыратын ойыншық неге керек? Олар расымен көңіл-күйді ретке келтіреме, әлде жүйкені тоздыра ма деген екі ұшты сұрақ та бар.
Түрлі-түсті, түрлі пішіндегі силиконнан жасалған ойыншықтардың жарнамасына қарамай-ақ алып жатамыз. Бір қызығы, мұндай ойыншықтар сұранысқа ие. Балалар арасында тіпті үлкендерге дейін қызықтырған, қазіргі тілмен айтқанда «хит» болған спиннер – ойыншығы. Яғни «саусаққа арналған жаттығу құралы». Аталған ойыншықтың түрлі заттардан жасалатынын аңғарсақ, бүлдіршін көзін, қолын жарақаттап алуы мүмкін екені белгілі. Одан бөлек: слайм, поп-ит, симпл-димпл, лизун секілді жүйке жүйені тыныштандырар дүниенің көптігі қызықтырады. Алайда олардың зиянын ешкім зерделеп жатқан жоқ. Кішкентайлардың тынышталғанына риза боламыз. Бұл ойыншықтардың арасында, қазіргі уақытта сұранысқа ие бірден бір ойыншық – поп-ит пен симпл-димплдың қаупі әлдеқайда жоғары екендігін психологтар дәлелдеп отыр. Себебі интернет дүкендегі бұл ойыншықтың анықтамасында «Аутизммен ауыратын бүлдіршіндерге арналған сенсорлық ойыншық» – деп жазылған. Ал оның сапасыз материалдан жасалған арзан баламалары жүйке жүйесіне ғана емес денсаулыққа зиян тигізуі мүмкін. Тіпті бұл ойыншықпен жалғыз, ережесіз, ойнаған баланың түрлі депрессияға түсу қаупі де жоқ емес… Психолог, «Bilim foundation» қоғамдық қорының аймақтық өкілдігінің басшысы Жұмагүл Тасболатқызы «Бұл ойыншықтар қалыпты балалар үшін тұрақты ойыншыққа айналған жағдайда қауіп тудыруы мүмкін. Себебі ойыншықтардың анықтамалығына назар аударсақ аутизммен ауыратын балаларға арналған сенсорлық ойыншық екені анық көрсетілген. Бізге ата-ана ретінде дүкен сөрелерінде тұрған мұндай ойыншықтардың түпнұсқасы мен баламасын айыру қиын. Сол себепті бұл ойыншықтар тек психикаға емес бала денсаулығына зиян. Түрлі-түсті көз тартатын түсте, пішінде поп-ит, симпл-димпл, лизун деп аталып, қоғамдағы балалар ойыншықтары ішінде соңғы уақытта өтімді тауарға айналған ойыншықтардың логикаға салып қарағанда бала дамуына ешқандай пайда әкелмейтінін байқаймыз. Ойыншықпен ойнау барысында бір қимылды қайталай беретінін ескерсек, қимыл кейін әдет болып кетуі әбден мүмкін. Үлкендер арасында антистресс деп атайтын ойыншықтар ешқандай стресске қарсы көмек береді деп айта алмаймын. Керісінше жалғыз ойнауға, бір қимылды қайталауға, бір нүктеге тапжылмай қарап отыруға үйрететін ойыншық депрессияға алып келуі мүмкін» – деп пікір білдірді. Сондықтан психологтар бұл ойыншықты балаларға алып бермеу керектігін айтып дабыл қағады.
Бүгінде мұндай ойыншықтар кез келген дүкенде толып тұр. Балаларға арналған ойыншықтар сататын дүңгіршектердегі сатушының бірі Ақсұлу Пірназарова: «Поп-ит, симпл-димпл ойыншықтарын алыпсатарлардан көтерме бағамен аламыз, балаларға ешқандай зияны жоқ, түрлі-түстілігімен, саусақпен басқанда шығатын дыбысымен ғана тұтынушылардың қызығушылығын оятады. Өзіме келген бұл ойыншықтарды тұтынушылардың барлығына дерлік ас содасымен салқын суға жуып алып барып ойнатуын кеңес етемін, келушілерге ашып көрсетіп, жағымсыз иісі жоқ екендігін тексеріп алуларын сұраймын» – деп жауап берсе, енді бірі «Тікелей тапсырыспен алдырамын, алыпсатарлардан алсам әлдеқайда қымбатқа түседі де саудадан ұтыламын. Бұл антистресстік ойыншықтар қала базарына алғаш келгенде 600 теңгеден бастап сатылымға шықты. Ал қазіргі бағасы 1000, 1500, 1700 теңгеге дейін көтерілді» – деп жауап берді.
Жәмила ЕРМАХАН,
Қорқыт ата атындағы
Қызылорда университетінің
ІІІ курс студенті
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!