Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) 2025 жылғы күзгі World Economic Outlook есебінде Қазақстанды Орталық Азиядағы экономикалық өсімнің басты қозғаушы күші ретінде атап отыр. ХВҚ-ның биылғы жылға түзетілген болжамында ел экономикасының өсімі 5,9% болады деп көрсетілген, деп хабарлайды Zakon.kz.
Бұл көрсеткіш шілде айындағы бастапқы бағалаудан (5,0%) да жоғары және Қазақстанды тек Орталық Азияда ғана емес, Таяу Шығыс пен Каспий маңы елдеріндегі барлық ірі экспорттаушылар арасында көшбасшы етеді – тіпті кейбір мұнай державаларынан да озып тұр.
2025 жылғы қаңтар-қыркүйек аралығында Қазақстан экономикасының 6,3%-ға өсуі бұл оптимистік болжамды растап отыр. Алайда, ХВҚ сарапшыларының пікірінше, бұл әсерлі көрсеткіштердің артында екі ірі қауіп тұр: жоғары инфляция және ағымдағы шоттағы тұрақты дефицит.
Өсу – көршілер қызығатындай деңгейде
Қазақстанның көрсеткіштері басты экономикалық бәсекелестермен салыстырғанда айтарлықтай жоғары:
- БАӘ – 5,0% өсім,
- Сауд Арабиясы – 4,0%,
- Катар – 2,9%,
- Әзербайжан – 3,0%.
ХВҚ дерегіне сәйкес, Қазақстан «Мұнай экспорттаушы елдер» тобының (3,2%) және тұтас Таяу Шығыс пен Орталық Азия аймағының (3,5%) орташа өсімінен асып түседі.
2026 жылы өсім сәл бәсеңдеп, 4,8% болады деп күтілуде. Бұл – елдегі диверсификация мен мемлекеттік ынталандыру бағдарламаларының тиімділігін білдіреді. Алайда, осы жақсы жаңалықтарға қарамастан, негізгі қауіп – инфляция.
Инфляция – басты қауіп
Көптеген елдер бағаның өсуін тежеуге тырысып жатқанда, Қазақстанда инфляция керісінше, күшейіп жатыр. 2024 жылы инфляция 8,7% болса, 2025 жылы ол 11,4%-ке дейін өседі, ал 2026 жылы 11,2% деңгейінде тұрақталады деп болжануда.
ХВҚ ұсынған салыстырмалы кестеде: Қазақстандағы баға өсімі аймақтық орташа көрсеткіштен (10,9%) және мұнай экспорттаушы елдер тобының орташа инфляциясынан (10,0%) да жоғары. Бұл – ел азаматтарының өмір сүру сапасына тікелей әсер ететін фактор, өйткені жоғары инфляция ЖІӨ өсімінің оң әсерін жоққа шығаруы мүмкін.
Мұнайға бай ел, бірақ дефицитпен
Тағы бір құрылымдық әлсіздік – ағымдағы шоттағы тұрақты дефицит.
2025 және 2026 жылдары Қазақстанның ағымдағы шоты – 4,0% ЖІӨ көлемінде теріс болады деп күтілуде.
Бұл елдің импортқа (жабдықтар, технологиялар, тауарлар) тәуелділігін, шетелдік инвесторларға дивиденд түрінде кететін капиталдың сыртқа ағынын көрсетеді.
Мысалы: Катарда ағымдағы шот профициті – 10,8%, Кувейтте – 26,5%. Бұл елдер жоғары мұнай бағасының есебінен валюталық резервтерді еселеп жатыр. Ал Қазақстан болса сыртқы қаржыландыруға – тікелей инвестициялар мен сыртқы қарыздарға тәуелді.
Әзірге шетелдік инвесторлар 5,9% өсімге сенеді – бұл тәуекел басқарылатын. Бірақ мұнай бағасы төмендеген немесе әлемдік экономика баяулаған жағдайда, бұл дефицит қауіпті факторға айналуы мүмкін.
2025 жыл – Қазақстан үшін экономикалық серпіліс мүмкіндіктерінің жылы болмақ. Бірақ ол тек екі шарт орындалғанда ғана іске асады:
- Инфляциялық «айдаһарды» ауыздықтау,
- Инвесторлардың сенімін сақтап қалу – экономиканың ауқымды өсімін қаржыландыру үшін қажет.
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!