Адам өмірі қай кезеңде де тікелей еңбекпен байланысты. Қоғам және адамның түрлі өзгерістер арқылы дамитынын бәріміз білеміз. Алайда мұндағы негізігі фактор – еңбек. Міне, сол еңбекпен елдің еңсесін тіктеп, туған өлкенің өзгеше түлеуіне үлес қосқан тұлғалар жетерлік. Соның бірі – ақжармалық Рахматулла Қайыпқожаұлы Бақбергенов.
Рахматулла Қайыпқожаұлы 1934 жылы 21 желтоқсанда Қызылорда облысының Сырдария ауданында дүниеге келген. Заманның қиын-қыстау кезеңінде өмір есігін ашқан оның балалық шағы оңай болған жоқ. Өйткені ол өмірге келген кез 1930-1933 жылдардағы ашаршылықтан кейінгі жыл еді. Ел нәубеттен еңсе тіктей алмаған кез бұл.
Қазақстанда жүргізілген сталиндік-голощекиндік реформа, содан туындаған шаруалардың жекеменшігін тәркілеу мен жою, бас көтертпес ет, астық тағы да басқа ауыл шаруашылығы өнімдері салықтары, көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруаларын жаппай және күшпен отырықшыландыру науқандарының салқыны кете қоймаған шақ. Ашаршылық аздай, кейін бұған Ұлы Отан соғысы қосылды. Кейіпкеріміз қасіретті кезеңде майдан даласында қан кешпесе де, тылда жүріп, жеңісті жақындатуға еңбегімен атсалысқан.
Осындай қиын кезеңмен өмірі тұспа-тұс келген Рахматулла еңбекке ерте араласады. Әлі буыны қатпаған балалық шағында тұрмыстың да, дәуірдің де қиыншылығын бір кісідей көрген кейіпкеріміз еңбек жолын 1955 жылы облыстық санитарлық-эпидемиологиялық станциясында жүргізуші болып бастайды. Тек 1966 жылы ауылына оралып, Қызылорда машина сынау станциясында жүргізуші болып орналасады. Кейін аталған мекемеде механизатор болып қызмет атқарады. Осы уақыт аралығында адал еңбек, біртоға мінезімен ортасына таныла түседі. Айналасындағылар оның еңбекқорлығына ілтипатпен қарайды. Қандай істің басында жүрсе де, әр ісін тиянақты істейтін ол ел сеніміне ие болады. Оның қабілетін аңғарған басшылар түрлі қызмет те ұсынады. Содан араға біршама жыл салып, 1974 жылы шаруашылықтағы күріш бригадасының бригадирі болады. Осы жылдары елге елеулі еңбегі сіңгенін жерлестері әлі күнге ұмытпай айтып жүр.
– Осы МИС-ке жоғарғы оқу орнын бітіріп жолдамамен келгеніме де 50 жылдан асып кетіпті. Ол кезде ауыл қазіргідей емес, шағын болатын. Бірақ қанша жыл өтсе де, ауылдың қазығын қадап, шаруашылықтың негізін қалаған Рахматулла ағамыздың жарқын бейнесі есімде жақсы сақталыпты.
Ғ.Мұратбаев көшесінде тұрамыз. Ол кезде мен отызға тола қоймаған жас жігітпін, инженер-сынақшы болып жұмыс істеймін. Ақ-сары келген, келбетті, жүзінен қарапайымдылығы байқалып тұратын ағамыз осы көшемізбен күнде өтеді. Үйдегі үлкендерге сәлем беріп кетеді және күнде осы қалпынан танбайтын. Адамгершілігі мен кішіпейлділігі ғой.
Ол кісі шаруашылықта жүргізуші, механизатор, күрішші болып жұмыс істеді. Іскерлігінің, жұмысына жан-тәнімен берілгендігінің арқасында күріш бригадасының бригадиріне дейін көтерілді. Табандылығы, адамдарға қамқорлығы мен талап қоя білетіндігі шаруашылықтың көшін біраз ілгерілетті, – дейді ауыл тұрғыны, еңбек ардагері Жанахмет Түленов.
Иә, еңбек есейткен кейіпкеріміздің еткен еңбегі жайлы айтар сөз, келтірер дерек аз емес. Дегенмен көзін көрген кісілерден артық кім айтсын?!
– 1970 жылдан бастап Рахматулла ағаның еңбек жолымен таныспын. Себебі ол кісі 30 шақырым әріде орналасқан Тасбөгеттегі №172 орта мектебіне көп жылдар бойы ауылдың оқушыларын тасымалдады. Ағаның қарапайымдылығы, балаларға жайлылығы сондай, бүгінде оны білетіндер ол кісінің адамдығын ұмытпаған. Әлі күнге айтып жүреді. Көктемгі қайнаған тіршілікте таң сәріден егіс алқабын аралап, қас қарая отбасына оралатынын бәріміз көргенбіз. Еңбекқор кісі еді ғой, – дейді ауыл тұрғыны, ардагер-ұстаз Мереке Асанбаева.
Ғұмыр бойы адамдық қалпынан айнымай, адалдықтың ақ туын жықпай өткен бұл кісінің ел үшін еткен еңбегін кейінгі ұрпақ ұмытпақ емес. Ауыл тұрғындары оның табандылығына риза болатын. Бұлай деуімізге себеп жоқ емес. Күріш бригадасының бригадирі болып тағайындалған соң, тәуір нәтижеге жеткенше, сонда табан аудармай 1982 жылға дейін 8 жыл еңбек етеді. Осы жылдары еткен еңбек, төккен тер ақталып, оның басқаруымен ұжым жоғары көрсеткіштерге қол жеткізіп, егістен мол өнім алады.
Оның бұл еңбегі елеусіз қалмай, араға жылдар салып халқының құрметіне бөленеді. Санамалап айтсақ, оның еңбегін мемлекет жоғары бағалап, 2 мәрте ІІ-ІІІ дәрежелі социалистік жарыс жеңімпазы медалімен марапатталған. Кейін «Бес жылдық» озаты төсбелгісімен және ІІІ дәрежелі «Еңбек даңқы» орденімен, «10 жылдық» төсбелгісімен марапатталады. Оның еселі еңбегін байқаған болу керек, кезекті бір марапат кезінде оған кезектен тыс «Москвич» автокөлігін сыйға тартады. Бұл да оның жемісті еңбегіне деген алғаусыз алғыс еді.
Иә, Рахматулла Бақбергеновтің есімі Сырдағы шаруа халыққа жақсы таныс. Ол елге еселі еңбек етті, әлі де еңбек етер еді. Бірақ 1987 жылы 18 шілдеде ұзаққа созылған аурудан өмірден озды. Алайда Рахматулла ағамен оның жары Шартай апаның артында 9 баласы қалды. «Алтынның сынығындай» сол балалардан бүгінде 19 немере, 47 шөбере тараған. Ал сексеннің сеңгіріне шыққан Шартай апа – батыр ана. Балалары әке ізін қуып шаруашылықпен айналысқан.
Бүгінде Қызылорда қаласына қарасты Баймұрат батыр ауылында Рахматулла Қайыпқожаұлының атында мешіт бар. Осыдан 10 жыл бұрын іргетасы қаланған қасиетті үйге халық бірауыздан «Рахматулла» атын берген.
Қазақ жақсының қадіріне жете білген халық. Әрлі-берлі тарихтан сөз тартып, бұл кісінің жасаған жақсылығын бұлдау ойымызда жоқ. Дегенмен ауыл тұрғындары талай ұрпақтың кіндік қаны тамған жердің қазығын қағып, негізін қалаған еңбегі ерен тұлғаға ауылдан көше аты берілсе дейді. Бұл Рахматулла Қайыпқожаұлының ел үшін еткен еселі еңбегінің, қиындыққа толы өмірінің өтеуіндей болар ма еді?!
Ақтілек БЕРДІБАЙҰЛЫ
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!