31 мамыр − саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні. Қалада осыған орай «Достық» үйінде «Қазақстандағы саяси-қуғын сүргін: Сыр өңіріндегі нәубет жылдар шежіресі» атты облыстық ғылыми-танымдық конференция өтті. Конференцияға облыстық қоғамдық даму басқармасының басшысы Мира Қазбекова модераторлық етті. Шараға саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау бойынша облыстық комиссия мен жұмысшы топтың мүшелері, зиялы қауым өкілдері, жоғары оқу орындарының ғалымдары, үкіметтік емес ұйым жетекшілері, облыстық Қазақстан халқы ассамблеясының белсенділері және бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері қатысты.
Қоғамдық даму басқармасының басшысы Мира Жомартқызы Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылғы 5 сәуірдегі Жарлығымен саяси қуғын-сүргін құрбандарын мәңгілік жадымызда сақтау мақсатында 31 мамыр − Саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күні ретінде аталып келе жатқанына биыл 25 жыл толғанын айтты. Сондай-ақ нәубетті жылдардың зардабын тартқан халық жайында ақпарат бере отырып, ащы шындық бүгінге дейін бұрмаланып келгенін, десе де тәуелсіздік алған жылдан бері алаш азаматтарының ерен еңбектері мен маңызды құжаттары айшықталып, ақиқаттың көзі әлі де ашылып жатқанын айтты. Мұндай ауыр кезеңді Сыр жұртшылығы да бастан кешіргенін мәлім етті.
Қолда бар ақпараттарға сүйенсек, тоталитарлық жүйе жүргізген саясаттың салдарынан облыс бойынша 4038 отбасы қуғынға ұшыраған. Ал 1153 адам өлім жазасына кесіліп, атылған. Тоталитарлық жүйе салдарынан болған ашаршылық қазақ халқынан бөлек Украина, Беларусь, Молдова және Ресей жұртшылығын да айналып өтпеді.
1992 жылы құрылған Парламенттік комиссияның қорытындысы бойынша, Қазақстан халқынан 1931-1933 жылдары ашаршылықта 2 млн 300 мың адам қырылған деді. Сондай-ақ этнос өкілдерінің саны 200 мың адамды құраған. Мұндай ауыр азапты оқиғалар халық жадында мәңгі сақталмақ, − деді басқарма басшысы.
Конференцияға «Темірбек Жүргенов» атындағы қоғамдық қор төрағасы Сәпен Аңсат «Ұлт зиялыларын ұлықтау – елдіктің белгісі» және Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің «Тарих» кафедрасының меңгерушісі, тарих ғылымдарының кандидаты, доцент Айтжан Оразбақов «ХХ ғасырдың І жартысында Сыр өңіріне депортацияланған халықтар», Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің Гуманитарлық-педагогикалық институтының директоры тарих ғылымдарының кандидаты, доцент Сағат Тайман «Архив құжаттарындағы түркістандық әскери тұтқындардың тағдыры», Қызылорда облысының мемлекеттік архивінің басшысы, экономика ғылымдарының кандидаты Жанат Абзалиева «Ұжымдастыру науқаны және ашаршылық ақиқаты архив кұжаттарында», одан әрі Қызылорда қалалық «Ақмешіт апталығы» газетінің бас редакторы Әзиз Батырбеков «Саяси репрессия мен ашаршылық тақырыбының қазақ баспасөзіндегі көрінісі» тақырыптарында баяндамаларын оқыды. Жиынға қатысушылар тарихи датаның маңызы мен пайымын болашақ ұрпаққа жеткізу − адамдық әрі тұлғалық борышымыз екенін баса жеткізді.
Конференция соңында Мира Қазбекова: «Бір конференция аясында халқымыздың басына түскен нәубет-зобалаңды түбегейлі қарастыру мүмкін емес. Бұл бағыттағы кешенді іс-шаралар өзінің қисынды мәресіне жеткенше әлі жалғаса береді. Бұл баршамыздың ортақ мүддеміз», – деп, зерттеулер аяқсыз қалмайтынын атап өтті.
Динара ЖҰМАДІЛ,
Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің студенті
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!