Сурет ашық дереккөзден
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев «Әділетті қоғам. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам» атты халыққа Жолдауында жер мен табиғи ресурстар халықтың меншігі екенін заңмен бекіттік деген еді. Және мұның жай сөз еместігін де баса айтқан.
Иә, Президенттің әрбір отбасы ұлттық байлықтың игілігін көруі керек дегені көпшіліктің көңілінен шыққаны рас. Әсіресе аталған бағытта «Ұлттық қор – балаларға» атты жаңа бағдарламаның іске асатыны жұртшылықты бір серпілтті.
– Балалар жылы аясында мен жариялаған «Ұлттық қор – балаларға» атты жаңа бағдарламаны жүзеге асыру өте маңызды деп санаймын. Бұл қаражат өскелең ұрпақтың үлкен өмірге қадам басуына мүмкіндік береді. Қор шын мәнінде ұлттық мәртебеге ие болады және халқымыздың игілігіне қызмет етеді, – деген еді Президент Жолдау барысында.
Жоба келер жылы 1 қаңтардан бастап іске асады деп жоспарлануда. Жалпы жаңа бағдарлама негізінде еліміздегі барлық 18 жасқа дейінгі балаларға жеке есепшот ашылып, Ұлттық қор инвестициялық табысының 50 пайызын аударатын болады. Шоттағы қаржыны 18 жасқа толғаннан кейін үй немесе білім алуға жұмсауына болады.
Мұндай жаңалықты естіген әрбір ата-ананың көкейінде сан сұрақтың туындағаны анық. Расында, жыл сайын түсетін қаржы көлемі қанша болмақ? Теңге құнсызданса, бұл жинақтағы қаржы көлемі де аз бола ма?
Қаржы министрлігінің мәліметіне сүйенсек, Ұлттық қордың осы кезге дейінгі жалпы инвестициялық кірісі 25,5 трлн теңгені құрайды екен. Оның 77 пайызы теңгенің құнсыздануынан түскен пайда саналады. 2021 жылы қор кірісі 1,7 трлн теңге болған. Болжам бойынша елдегі кәмелет жасқа толмаған балалар шотына жыл сайын 800-850 млрд теңге түспек. Десе де бұл тұрақты көрсеткіш саналмайды. Осы орайда мамандар туу көрсеткішінің динамикасын есептей отырып, әр балаға төленетін қаржы көлемін анықтауға тырысқан. Мәселен, өткен жылдың басында республика бойынша 15 жасқа дейінгі 6 млн-ға жуық бала бары анықталса, бағдарлама іске асатын жылы бұл көрсеткіш 7 млн-ға жуықтайды деген болжам айтады. Осының бәрін ескере келе есеп жүргізген қаржыгерлер бала басына берілетін орташа жылдық төлем шамамен 120 мың теңге болады дейді. Ал бұл қаржы 18 жылда 2 млн 160 мың теңгеге жетеді. Сонда 2024 жылы дүниеге келген шақалақ 18 жасқа жеткенше осынша қаржы иесі бола алады. Ал одан бұрын дүниеге келгендердің жинақ көлемі кәмелеттік жасқа толғанға дейінгі жыл көлемімен өлшенеді. Бұл – тек шамамен есептелген болжам ғана. Мамандар 18 жыл ішінде қор ресурсының сарқылуы, инвестициялық кіріс көлемінің азаюы, бала туу мен көші-қон процестерінің өзгеруі сынды факторларды ескеру керегін айтады.
Осы орайда Президенттің баспасөз хатшысы Руслан Желдібай әр балаға төленетін қаржы көлемі туралы «facebook» парақшасында жазба жариялаған еді. Онда ол Үкімет пен Ұлттық банктің есебіне сәйкес елімізде жыл сайын 400 мың сәби дүниеге келсе, олардың есепшотында 18 жасқа дейін 3 мың АҚШ доллары жинақталады деген еді.
Жалпы Ұлттық қордан балалар есепшотына аударылатын ақша көлемі қазіргі таңда Ұлттық экономика министрлігі тарапынан есептелуде. Сондай-ақ министрлік теңге құнсызданған жағдайда не болатынын да алдын ала айтып өткен.
– Жоба бойынша қаржы 18-ге толмаған балаларға жылына бір рет аударылады. Жүйе 2024 жылы қолданысқа енгізілсе, бала жасына байланысты бір немесе бес жыл қатыса алуы мүмкін. Соған сәйкес оның шотындағы қаражат та аз жинақталады. Ал «бала 18-ге толғанша шоттағы ақша құнсызданып кетпей ме?» дегенге келсек, қаражат құнсызданбайды. Себебі ол доллармен аударылады, – деген еді Ұлттық экономика министрі Әлібек Қуантыров.
Министр Ұлттық қордың барлық активтері шетелде инвестицияланғандықтан қордағы қаражат доллармен сақталатынын айтқан. Ал соңғы 10 жылдағы инвестициялық табыс орташа есеппен 2,74 пайызын құраған.
Жаңа бағдарлама келер жылдан бастап жүзеге асады. Шоттағы қаражат баланың үй не білім алуына, кәсіп ашуына мүмкіндік береді. Әйтеуір, үлкен өмірге қадам басар тұста қолында қаражаты болып, оны тиімді пайдалануына мүмкіндік туады.
Айдана СЕЙІЛ
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!