Қала аумағында ауыл шаруашылығы саласының деңгейі қандай? Ел егіннен қандай нәтиже күтеді? Су тапшылығы болған жоқ па? Осы және өзге де сауалдар бойынша қалалық ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы Нұрбек Әзірбекұлымен сұхбатымызды оқырман назарына ұсынамыз.
– Нұрбек Әзірбекұлы, қала көлеміндегі ауыл шаруашылығы саласы бойынша атқарылған жұмыстарға тоқталып өтсеңіз…
– Қызылорда қаласы бойынша 2022 жылдың 1 маусымына ауыл шаруашылығы бойынша 1 млрд 908,1 млн теңгенің өнімі өндіріліп, өткен жылмен салыстырғанда 100,8 процентті құрады. Биыл 9036 гектарға егін егілді. Оның ішінде 3406 гектар күріш, 482 гектар бидай, 5 гектар арпа, 70 гектар мақсары, 189 гектар қант құмайы, 2823 гектар картоп, көкөніс, бақша дақылы егіліп, 994 гектар жаңа жоңышқа, 1067 гектар ескі жоңышқа күтімге алынды.
Биыл 1019 тонна күріш тұқымының 23,3 проценті отандық, 76,7 проценті ресейлік сорттарды құрады. Қажетті минералдық тыңайтқыштың көлемі 3745 тоннаны құрап, толығымен алынды. Сонымен қатар арамшөптерге қарсы қолданатын гербицидтердің қажетті көлемі 3634 литр толығымен сатып алынды. Қашыртқылар, каналдарды тазалау, гидротехникалық құрылыстарды жөндеу жұмыстары бойынша шаруашылықаралық және ішкі каналдардың 152000 текше метр топырағы шығарылып, 5 дана гидробекеттер, 5 дана су құрылыстары жөндеуден өткізілді. Егіс жұмыстарына 91 трактор, 22 трактор тіркемесі, 21 соқа, 9 дән сепкіш, 5 жүк көлігі жұмылдырылды. Көктемгі дала жұмыстарын жүргізуге қажетті 522 тонна дизель жеткізіп беруші операторлар ретінде «РК Мұнай» және «Нефть-Транс-Қызылорда» ЖШС белгіленді. Бүгінгі күнге шаруашылық құрылымдарының қажетті дизель отынының сұранысы бойынша жеткізіліп берілді. Қала бойынша 2022 жылдың 1 маусымына мүйізді ірі қара – 27689 бас, қой мен ешкі – 31900 бас, жылқы – 12164 бас, түйе – 3761 бас және 14875 құс өсірілуде. Өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда мүйізді ірі қара – 10,7%, қой-ешкі – 14,4%, жылқы – 23,4%, түйе – 12,2 %, құс – 1,8% өскен. Бүгінгі күнге 947,7 тонна ет, 1683,4 тонна сүт, 131,1 мың дана жұмыртқа өндіріліп, өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда ет өндіру 1,8%, сүт өндіру – 0,2%, жұмыртқа – 1,1% артты.
– Биылғы егін шаруашылығынан қандай нәтиже күтесіздер?
– Қазіргі таңда бидай жинау жұмыстары толығымен аяқталып, 431,7 тонна өнім алынды. Орта өнім 10,2 центнерді құрады. Сонымен қатар ораққа түсетін 1067 гектар мал азықтық ескі жоңышқаның бірінші орымы аяқталып, 1814 тонна жоңышқа дайындалды. Қазіргі уақытта екінші орым жүргізілуде. Күрішті күтіп-баптау бойынша 1900 гектар үстеп қоректендіру және 1800 гектар егіске химиялық өңдеу жұмыстары жүргізілді. Биыл егілген 3406 гектар күріш егістігінің шығымдылығын сала мамандары зерделеу барысында 2554 гектары (75,0%) «жақсы», 681 гектары (20,0%) «орташа», 141 гектары (5,0%) «қанағаттанарлық» деп бағалап отыр.
– Биыл су тапшылығы сезілді ме?
– Биыл су тапшылығы жағдайында шиеленістердің алдын алу, егін жұмыстарын агротехникалық талаптарға сәйкес жүргізу үшін қала әкімінің өкімімен жұмысшы топ құрылып, ауыл шаруашылығы құрылымдарына суды аз қажет ететін дақылдарды егу жөнінде түсіндірме жұмыстары жүргізіліп, ескертпе хат таратылды. Бүгінгі күнге қала бойынша оң жаға магистралы каналынан 14,79 текше метр, сол жаға магистралы каналынан 8,64 текше метр, Жаңаарық магистралы каналынан 5,36 текше метр, барлығы 28,79 текше метр су алынуда. Вегетация кезеңінде су тапшылығы ықтималдылығына байланысты 5 насос қондырғысын (СНП-500/10) «Қазсушар» РМК Қызылорда филиалы арқылы алып беру жоспарланып, бүгінгі күнге 2 данасы берілсе, облыстық табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы арқылы 3 дана СНП-500 су қондырғысы алынып берілді. Су тапшылығына байланысты биыл тамшылатып суару технологиясымен Қызылөзек ауылдық округінен «Үміт» шаруа қожалығы 8 гектарға картоп, Қарауылтөбе ауылдық округінен «Ы.Жақаев атындағы Қазақ Күріш ҒЗИ» ЖШС 3 гектарға қызанақ екті. Сонымен қатар тамшылатып суару технологиясымен Ақсуат ауылдық округінен «Алдан» шаруа қожалығы 200 гектарға жаңа жоңышқа екті.
– Күріш, бақша дақылдарын егу жұмыстары жылдағыдан қалай орындалды?
– Күріш дақылы биыл 3406 гектарға орналастырылып, өткен жылмен салыстырғанда 707 гектарға кеміді. Күріштің орнына суды аз қажет ететін бидай 58 гектарға, қант құмайы 149 гектарға, мақсары 30 гектарға, 707 гектарға жоңышқа егілді.
Биыл 990 гектарға бақша дақылдары егілді. Облыс әкімі жергілікті тұрғындардың өзін-өзі азық-түлікпен қамтамасыз ету мақсатында картоп, көкөніс, бақша дақылдарын егетін жерлерді дайындап, халыққа бөліп берді. Осыған орай қалаға қарасты кент және ауылдық округтер бойынша 255 гектар жер дайындалып, 1700 тұрғынға берілді. Бүгінгі күнге 65 гектар картоп 98 гектар көкөніс, 92 гектар бақша дақылдары егілді.
– Ауыл шаруашылығы өнімін өндірушілердің ішкі нарықты азық-түлікпен қамтамасыз ету деңгейі қандай?
– Бүгінгі күні ішкі нарықты азық-түлік тауарларынан күріш, картоп, ет, сүтпен қамтамасыз етіп отыр. Қалған азық-түлік тауарлары сырттан тасымалданады. Маусымдық бақша, көкөніс дақылдары жеткілікті өндірілуде. Сонымен қатар Ақсуат ауылдық округіне қарасты «КазАгроМир» ЖШС құны 1,1 млрд теңгені құрайтын Ақсуат ауылдық округінде көлемі 2,2 гектар автоматтандырылған кешенді жылыжай құрылысы жұмыс жасауда. Биыл қаңтар айында егілген қиярдан 180 тоннаға жуық өнім жиналды. Шағын жылыжай кешенін дамытуда жаңадан жалпы көлемі 1300 шаршы метрді құрайтын 2 жылыжай кешені жұмысын бастады. Олар – Ақсуат ауылдық округі Жаңадария өңірінен ЖК «Шапағат», Қызылжарма ауылдық округінен «Green house» ЖШС жылыжайы. Сонымен қатар «Қызылорда өңірлік инвестиция орталығы» тарапынан жылыжай кешенін салуға 13 млн теңгені құрайтын 2 жоба мақұлданып, құрылыс жұмыстары басталуда.
– Түрлі фактор әсерінен елімізде азық-түлік бағасы үнемі құбылып тұратыны белгілі. Қазір баға тіптен аспандап кетті. Осы тұста азық-түлік бағасын тұрақтандыру мақсатында әлеуметтік жәрмеңкеден бөлек қандай қолдау шараларын жоспарлап отырсыздар?
– Қала аумағында 39 әлеуметтік дүкен орналасқан, оның екеуі ет бағытында жұмыс жасауда. Сонымен қатар «Байқоңыр ӘКК» АҚ арқылы «Аль-Асад», «Ажар», «Қызылорда», «Мирас», «Анвар» сауда үйлерінде әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары бағаларын тұрақтандыру мақсатында әлеуметтік бұрыштар орналыстырылған. Одан бөлек азық-түлік өнімдерінің бағасын тұрақтандыру мақсатында қала аумағынан «Байқоңыр» ӘКК» АҚ арқылы жыл басынан бері 15 мәрте жәрмеңке өткізді.
– Қазіргі уақытта агроөнеркәсіптік кешен негізінен қай салаларды дамытуға күш салған жөн?
– Қазіргі таңда мал азықтық, жемдік дақылдарды өндіру, күнделікті тұтынатын көкөніс көлемін арттыру алға қойылған. Осыған сәйкес, мал бордақылау алаңдарын салу, асылдандыру бағытын ұлғайтқан жөн.
– Алдағы уақытта ауыл шаруашылығы өнімін арттыру үшін қандай жоспарларыңыз бар?
– Алдағы уақытта күріштің көлемін тұрақтандыра отырып, әртараптандыру бағытын дамытқан дұрыс. Мал азықтық, майлы және әлеуметтік маңызға ие көкөніс, картоп, бақша дақылдарының көлемін арттыру керек. Су үнемдеу технологиясын өндіріске енгізуді жандандыру, ауыл шаруашылығы техникаларының машина трактор паркінің жаңаруын 5 процентке дейін жеткізу жоспарлануда. Жылыжай шаруашылығын және қарқынды алма бақтарын дамыту, өңдеу кәсіпорындарын, оның ішінде майлы дақылдарды көбейткен жөн деп есептеймін. Сондай-ақ мал шаруашылығы өнімін өндіру мақсатында жұмыс істеп тұрған кәсіпорындардың қуаттылықтарын арттыру және дамыту мен жақсарту бағытындағы жұмыс жүргізілуде.
– Әңгімеңізге рақмет.
Сұхбаттасқан
Тұрар БЕКМЫРЗАЕВ
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!