Бүгінге дейін ел ұғымында әртісті теріс мінезді, өнерліні жұпыны күн кешеді деген қате пікір қалыптасқаны жасырын емес. Оған тәуелсіздіктің алғашқы жылдары құлдыраған әлеуметтік мәселе мен өнерпаздардың қиял құшағындағы болмысы себеп болса керек. Алайда қазір мәдениет саласы қызметкерлері туралы түсінік түбегейлі өзгеріп, жаңа ұстанымдар бекуде. Әртіс әлеуетті, әнші қалталы азаматтың біріне айналған. Тіпті шығармашылық концерттен өзге той-томалақтағы табыс та өнер адамын алаңсыз күн кешуіне жағдай жасауға мүмкіндік берді. Оның үстіне халықтың қас өнерге деген ықылас-ниеті жылдан-жылға артып, өнер иелерін құрмет төріне көтеріп келеді. Себебі «мәдениет майданында» еңбек еткен тұлға – қоғамның танымы мен талғамына қозғау салатын маңызды күш. Осыған орай мәдениет және өнер қызметкерлері күні қарсаңында өңірдегі киелі өнер ордасы – облыстық филармония туралы ой бөлісуді жөн көрдік.
Жарты ғасырға жуық тарихы бар Қызылорда облыстық филармониясында қазақ елінің талай өнер майталмандарының қолтаңбасы қалған. Оны ұжымның құрылу тарихынан-ақ аңғаруға болады. 1936 жылы Мәскеуде өткен қазақ әдебиеті мен өнерінің алғашқы онкүндігінен елге оралған Сырдың ұлы перзенті Нартай Бекежанов аймақтағы ақын-жыршы мен әнші-күйшілердің басын біріктіріп, көркемөнерпаздар үйірмесін ашады. Кейіннен үлкен ансамбльге, одан соң іргелі филармонияға айналды.
Осы аралықта киелі мекеннен қазақ өнерінде өшпес із қалдырған таланттар түлеп ұшып, талай танымал тұлғалар бас сұқты. Мысалы, алғашқы жылдары сазгер Тәңірберген Қалауов басшылық жасап, «Сыр күмбезі» фольклорлық ансамблі, «Ақтолқын» эстрадалық ансамблі жұмыс жасаса, фольклорлық ансамбльге жырау Ақмырза Тұяқбаев, әнші Фатима Төлегенова, эстрадалық ансамбльге Қиынбай Сақтағанов жетекшілік еткен. Сондай-ақ, ұзақ жыл филармонияның бас әкімшісі болып Сәнжан Асылбекова қызмет атқарыпты.
Ал 1976-1980 жылдары филармония ұжымы үшін жемісті жыл болды. Дүйсенбі Дүйсенбаевтың басшылығымен «Сыр маржаны», «Сыр самалы» ансамбльдері құрылып, облыстың мәдени өміріне зор септігін тигізді. Сол жылдары Мұхит Әбдікәрімов, Тәжігүл Аманжолова, Күлән Қалымбетова, Сұлтан Нұрмаханов, Гүлжан Нұржанова, Шынберген Тілеулесов, Мәди Жасекенов сынды өнерпаздардың басын қосқан ансамбльдің әндері халық жүрегіне жол тауып, әлі күнге шырқалып келеді.
Қазіргі таңда Қызылорда облыстық филармониясында 8 өнер ұжымы жұмыс жасап келеді. Атап айтар болсақ, Тұрмағамбет атындағы халық аспаптары оркестрі, «Сыр самалы» вокалды аспапты ансамблі, «Томирис» би ансамблі, «Ақмешіт» фольклорлық ансамблі, камералық оркестр, «Тұран» триосы, «Әдемі» балалар музыкалық театр студиясы, «Қорқыт сазы» қобызшылар ансамблі филармонияның беделін асырып, Сыр жұртшылығына өз өнерін тарту етуде. Сонымен қатар өткен жылдың қаңтар айында қобызшылар ансамблі құрылып, оған «Қорқыт сазы» атауы берілді. Ансамбльге Салтанат Пұсырманова жетекшілік етеді.
Филармония ұжымы мәдени іс-шаралармен шет мемлекеттерде өнер көрсетіп жүр. Оның ішінде Түркия, Өзбекстан, Ресей, Татарстан, Босния-Герцеговина елдері мен АҚШ-тың Нью-Йорк, Вашингтон, Біріккен Араб Әмірлігінің Әбу-Даби қалаларында еліміздің абыройын асқақтатып келеді. Өнер ұжымындағы әрбір өнерпаздың тынымсыз еңбегінің арқасында жүлделі орындарға ие болып, ел мерейі артқаны мәлім. Мысалы, 2011 жылы Анталия қаласында өткен халықаралық ІІ «Харман фольклор» фестивалінде «Томирис» би ансамблі лауреат атанса, Ақтөбе қаласының 150 жылдығы мен Ғ.Жұбанова атындағы облыстық филармонияның 75 жылдығына орай өткен «JUBANOVTAR AYENI» халықаралық ұлт аспаптар оркестрлері мен ансамбльдердің байқауында «Ақмешіт» фольклорлық ансамблі бас жүлде иеленді. 2020 жылы «Қорқыт сазы» қобызшылар ансамблі Украинада өткен «Яркие таланты осени» фестивалінде бас жүлдемен оралды.
Мәдениет майталмандары да марапат биігінен көрініп келеді. «Камералық оркестрдің» көркемдік жетекшісі А.Жаңбырбаева «Мәдениет саласының үздігі» төсбелгісін иеленсе, «Тұрмағамбет халық аспаптар оркестрінің» көркемдік жетекшісі С.Абылаев Мәдениет және спорт министрлігінің Құрмет грамотасымен марапатталды. «Тұрмағамбет халық аспаптар оркестрінің» әртісі Н.Мирмановқа «Еңбек даңқы» төсбелгісі табысталса, дәстүрлі орындаушы Ш.Тілеулесов ҚР Конституциясының 25 жылдығы мерекелік медалімен марапатталған. С.Тасбергенова Н.Тілендиевтің 95 жылдығына арналған «Әлқисса» фестивалі аясында өткен республикалық онлайн-конкурстан ІІІ орын иеленді.
«Абай жылы» аясында филармония ұжымы бітқатар концерттік бағдарлама ұйымдастырғаны белгілі. Филармонияның 48-ші маусымашары «Абай» операсымен ашылып, көрерменнің ыстық ықыласына бөленді. Операда ақынның өмір сүрген заманы – ХІХ ғасырдағы қазақ жастары сол замандағы әрқилы көзқарас көрініс тапқан. Қойылымда облыстық филармонияның және Н.Бекежанов атындағы қазақ академиялық музыкалық драма театрының әртістері, Қызылорда музыкалық жоғары колледжінің аралас хор ұжымынан құралған 100-ден аса өнерпаз өнер көрсетті. Қойылым көрсетілімі карантин талаптарына орай «Qyzylorda» телеарнасы мен Youtube әлеуметтік желісіндегі «Сыр шаңырағы» каналы арқылы көрерменге ұсынылды. Оған қоса, филармонияның ұйытқы болуымен «Абай жұлдызы» атты музыка және поэзия кеші де өткізілді.
Сонымен қатар би ұжымдарының шығармашылық байланысын нығайту мақсатында «Ұлы дала ырғақтары» атты облыстық онлайн би конкурсы ұйымдастырылған. «Томирис» би ансамбліне Сүйінбай атындағы Алматы облыстық филармониясының «Алтынай» мемлекеттік халық би ансамблінің репетиторы Бекзат Ағиярдың шеберлік дәрісі ұйымдастырылған.
Міне, өңірдегі өнерлі ұжымның жемісті жолының бір парасы осыған саяды. Филармония әртістері әрбір бастама мен іс-шара арқылы халықтың көңіл сарайын байытып, мәдени деңгейдің өрістеуіне үлес қосып келе жатқан ұжым санатында қадірлі. Келешекте әлі де биік шыңдарды бағындырып, ұжым құрамы жаңа таланттармен толығары анық.
Б.ШАҒЫРОВ
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!