Қызылорданың астана болғанына ғасыр толды дегенде ең алдымен Алаш қайраткерлерінің табаны тиген қастерлі топырақ екені ойға келеді. Тарихтың тамырын тартып тұрған талай ғимарат бұзылып, жермен жексен болды. Тіпті «Тағзым алаңы» маңындағы олардың тұрған үйлерінің орнын жеке тұрғын үй, кәсіпкерлік нысандары басқан. Қолда барды ұқсата алмағанымыз өкінішті. Сол жағалаудағы «Рухани жаңғыру» орталығының ғимараты сол кезеңдегі ұлт атауын қайтарған, астана атанған құжатымызға қол қойылған ғимарат үлгісімен салынды. Оған да қуандық. Әйтпесе, әлемнің қанша мемлекеті осындай тарихи орындарын үп еткен желден қорғап отыр. Ал біз ше?!
Теміржол вокзалы маңындағы Жанәділов көшесінде орналасқан төрт бірдей тұрғын үй мен сол маңдағы 1905 жылғы Транспорт прокуратурасы ғимараты – қазір қолда бар жәдігерлердің бірі. Бірақ жаның ашып, өзегіңді өкініш өртейтіні – сол прокуратура ғимаратының қаңырап бос тұрғаны. Іргесі сөгілмеген, бүп-бүтін ғимарат мұражай атануға сұранып тұр.
Ал әлгі төрт тұрғын үй қосымша құрылыс салып, тарихи орынның сиқын қашырған тәрізді. Әйтсе де, сол бас-аяғы 200 метрге жетеғабыл көшенің бойына ХІХ ғасырдағы брусчаткалар төселіп, көше шамдары қойылса… Ғимараттың қасбеттері де сол кезеңнің көрінісінен хабар беретін баяғы қалпына енсе… Ал аулалардың қақпасы сол уақыттағы ағаш шарбақтармен қоршалса… Міне, вокзалдан түскен адам осы көшеге келгенде ХІХ ғасырға еніп кететіндей ғаламат болар еді. Тіпті осы аумаққа «Алаш» шағын ауданы тәрізді ат қойылып, айдар тағылса, қандай ғанибет.
Қазақ тарихының жанашырларымен сөйлескенде, тіпті Алаш қайраткерлері туралы көркем фильмнің өзінде Қызылорда өңірі түсірілмегенін білдік. Өйткені мұнда сол кезеңнің көрінісінен хабар беретін нысандар жоқ екен. Ал егер біз әлгінде айтқандай бульвар жасасақ, онда кино түсіруге де, туристер тартуға да таптырмас тетік екені айтпаса да түсінікті…
Дәулет ҚЫРДАН
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!