Сыр өңіріне Ақпарат және қоғамдық даму министрі Дархан Қыдырәлі жұмыс сапарымен келді. Министр ең алдымен Жастар орталығының жұмысымен танысып, онда «Азаматтық Альянсы Қауымдастығының» мүшелерімен кездесті. Облыста 2006 жылдан бастап «Азаматтық Альянсы Қауымдастығы» жұмыс істейді. Бүгінде Жастар орталығы «Қазақстанның Азаматтық Альянсымен» бірлескен жобаларды жүзеге асыруда.
Жастармен кездесуде министр үкіметтік емес ұйымдары өкілдерінің ұсыныс-пікірлерін тыңдады. Сондай-ақ «Жас сарбаз» әскери патриоттық ұйымы жастарының «Ерлік сағатына» қатысып, жас сарбаздармен пікірлесті. Кездесу соңында естелік кітапшасына қолтаңбасын қалдырып, ізгі тілегін арнады.
Содан кейін министр Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің журналистика мамандығының студенттерімен кездесті. Іс-шараға облыс әкімінің орынбасары Нұрымбет Сақтағанов, университеттің басқарма төрағасы-ректоры Бейбіткүл Каримова қатысты.
Кездесуде министр студенттермен еркін пікір алмасты. Болашақ журналистер өз мамандықтарына қатысты ойларымен бөлісіп, көкейде жүрген сұрақтарын қойды.
«Журналистика төртінші билік бола ала ма?» деген сауал қойды студенттер.
Бұл сұраққа министр «Журналистің өзін кәсіби тұрғыдан көрсете алуына байланысты. Тексерілген ақпарат сәл кештеу шығуы мүмкін, бірақ сауатты нақты дәлелмен жазылады. Жылдам ақпарат таратамыз деп бүлдіріп алып жатады. Журналист пен блогер қатар қарайтын дүние емес. Журналистің орны қашанда жоғары. Мемлекеттік БАҚ-та істесе де, жеке басылымда істесе де журналистің өзіне байланысты. Журналистерге айтарым сенімді ақпарат таратуға, журналистің қадірін түсірмеуге ұмтылып, ізденіп еңбек етуі қажет. Бұл журналистке де, халыққа да жақсы. Журналистке керемет сөздің шебері болудан бұрын білікті болу маңызды. Жақсы жазып, жақсы сөйлей алуы керек. Сөз алдындағы жауапкершілікті сезіну керек», – деді министр.
Мұнан соң министр аймақ тұрғындарымен кездесті. «Достық» үйінде өткен кездесуге облыстың зиялы қауым өкілдері, үкіметтік емес ұйымдар және БАҚ өкілдері қатысты.
Кездесуді облыс әкімінің орынбасары Нұрымбет Сақтағанов ашып, Мемлекет басшысының ашық азаматтық қоғамды дамыту, жастар саясаты секілді негізгі салаларда атқарылып жатқан жұмыстарға тоқталды.
– Елімізде тұрақтылық пен даму басты қағида екені белгілі. Осы ретте облыста жүйелі әрі кешенді жұмыстар жүргізілуде. Бүгінгі күні өңірімізде қоғамдық саяси ахуал тұрақты. Ашық азаматтық қоғамды қалыптастыру бағытында бірқатар оң өзгеріс бар. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары аймақта 15 үкіметтік емес ұйым болса, бүгінде олардың саны 1200-ге жуықтап отыр. Соңғы 10 жылда қаржыландыру көлемі де сәйкесінше артты. Үкіметтік емес ұйымдардың бастамаларына қолдау көрсетіп, жағдай жасау мақсатында биыл облыс әкімінің тікелей тапсырмасымен үкіметтік емес ұйымдардың ресурстық орталығын ашуға жұмыс істеп жатыр.
Ашық ақпараттық қоғамның айнасы бұл – бұқаралық ақпарат құралдары. Қазіргі таңда облыста 132 БАҚ-та 2500-ге жуық қаламгер жұмыс істейді. Оның ішінде 119 тәуелсіз БАҚ бар. Соңғы екі жылда өңірімізде 20-дан аса ақпараттық интернет ресурстар ашылып, аймақ жаңалықтарын таратуда.
Қоғамның негізгі қозғаушы күші – жастар. Облыс халқының 22 пайызын жастар құрап отыр. Аймақта 10 жастар ресурстық орталығы бар. Соңғы жылдары жастар арасындағы жұмыссыздықты жоюда бірқатар шаралар қабылдануда.
Жыл басынан бері облысымыздағы этносаралық саладағы ахуал және этностық топтар арасындағы өзара қарым-қатынас тұрақты әрі қалыпты негізде сақталып отыр. Аймақтағы діни ахуал тұрақты, – деді облыс әкімінің орынбасары.
Кездесуде Дархан Қуандықұлы министрліктің негізгі бағыттары ақпарат, азаматтық қоғам, дін, жастар және этносаралық қатынас бойынша жасалып жатқан жұмыстар туралы баяндады. Ол Үкімет мүшесі ретіндегі алғашқы сапарын Алаштың анасы атанған Сыр елінен бастағанын, негізгі мақсат аймақ халқының ұсыныс-тілегін тыңдау екенін жеткізді.
– Ашық әрі әділ қоғам азаматтық қоғаммен тікелей байланысты. Қазір бізде азаматтық қоғам дамып келеді. Соңғы жылдары қоғамдық кеңестердің жұмысы артты, үкіметтік емес ұйымдар белсенді жұмыс істеуде. Сонымен қатар волонтерлік, қайырымдылық жасау деген халқымыздың ізгі қасиетінің бірі. Әсіресе жастардың оқуға түсуіне мүмкіндік қарастыру сияқты көптеген бастама бар. Еліміздегі маңызды саланың бірі – жастар саласы. Өңірлердегі жұмыссыз жастарды есепке алу, оларды жұмысқа тарту, кәсіпке баулу секілді мәселелер заң жобасында көзделген.
Бүгінде қоғамдық ұйымдар мен белсенді азаматтарды тарту, өзекті проблемаларды шешуге қатысу үшін оларға барлық қажетті мемлекеттік қолдау көрсетілуде.
Қазіргі кезде республика бойынша 17 мыңға жуық үкіметтік емес ұйым жұмыс істеп тұр. Оның ішінде Қызылорда облысында 2022 жылы 835 ҮЕҰ тіркелген. Сонымен қатар республика бойынша үкіметтік емес секторды қолдау үшін шамамен 1,8 мың жобаны іске асыру көзделген.
Қызылорда облысында осы жылы 105 әлеуметтік жоба жүзеге асырылуда. Биыл Үкіметтік емес ұйымдарға арналған сыйлықақы конкурсына Қызылорда облысынан 4 ұйымнан өтінім келіп түсті. Қазіргі таңда өтінімдер сарапшыларға жолданды. Конкурс қорытындысы конкурстық комиссия отырысынан кейін белгілі болады, – деді министр.
Министр Дархан Қыдырәлі қазіргі таңда масс медиа туралы заңнаманы жетілдіру бағытында кешенді жұмыс жүргізіліп жатқанын да тілге тиек етті.
Атап айтқанда, қазіргі таңда дәстүрлі БАҚ-тың бағыты концептуалды тұрғыда өзгеріп жатыр. Яғни «Жаңа медиа» деген түсінік қалыптасқан. Осыған орай, «БАҚ туралы» заң да бірқатар өзгерісті қажет ететіні белгілі болды. Сондықтан да саладағы үкіметтік емес ұйымдар мен журналистік қоғамдастықтың бастамасы бойынша жұмыс тобы бекітілген. Оның құрамында үкіметтік емес ұйымдардың, телеарналардың, баспа басылымдарының, интернет-ресурстардың және жарнама агенттіктерінің өкілдері бар. Олармен онлайн және оффлайн кездесулер өткізіледі. Осылайша заңнаманы жетілдіру тетіктері бойынша жалпы түсінік қалыптасады. Қазіргі уақытта жұмыс тобының мүшелерімен бірлесіп заң жобасы талқылануда. Соның аясында журналистердің құқықтық мәртебесін арттыру, теле-радио хабарларын тарату саласындағы мемлекеттік ақпараттық саясатты қаржыландыру тетіктерін реформалау, әсіресе дәстүрлі баспа БАҚ-ты қолдауға назар аударылады деп жоспарланып отыр.
– Шындығына келгенде, қазіргі уақытта баспа басылымдарына оңай болып тұрған жоқ. Сондықтан оларға мемлекет тарапынан бірқатар қолдау шаралары жасалуда. Мысалы, қазіргі таңда министрлік баспа басылымдарға салықтық жеңілдіктер, яғни құн салығын алып тастау ұсынысын Үкіметке енгізу үшін тиісті талдау жүргізіп жатыр. Тиісінше, баспа басылымдар еңбекақы төлеу қорынан салықтардан және міндетті аударымдарды төлеуден босатылған жағдайда, үнемделген қаражатты басылымдардың материалдық-техникалық базасын жаңартуға, контент сапасын жақсартуға жұмсауға мүмкіндіктері болады.
Тұтастай алғанда, құқықтық реттеу тетіктері барлық конституциялық құқықтардың сақталуын ескере отырып, сөз бостандығына кепілдік беруге, заңда тыйым салынбаған кез келген тәсілмен ақпаратты еркін алуға және таратуға бағытталмақ, – деді минстр.
Сонымен қатар жиында БАҚ өкілдері өз сауалдарын қойып, көкейде жүрген мәселелерді айтты. Мәселен, «Сыр бойы» газетінің бөлім басшысы Дүйсенбек Аяшұлы, «Сыр медиа» ЖШС бас редакторының орынбасары Айжан Жұмабекқызы, «Қазақстан-Қызылорда» телеарнасының бас редакторы Айнұр Нұрланқызы секілді әріптестер газеттің бүгінгі жағдайы, баспасөзге жазылу, ақпаратқа қолжеткізу, дәстүрлі медиа мен әлеуметтік желі жайында сұрақтар қойды. Ал Сәдуақас Аңсат тіл және телеарна контенті мәселесін көтерді.
Сондай-ақ облыс жастары атынан Нұрболат Қоңқабаев жастардың үй алу бағдарламасына қатысты сұрақ қойды. Ал ақын Шәкизада Әбдікәрімов телерадио сигналының тарифына қатысты мәселенің шешілу жолдарын қарастыруды айтты.
Содан кейін министр азаматтарды жеке сұрақтары бойынша қабылдап, ұсыныс-пікірлері мен арыз-шағымдарын тыңдады.
Министр Дархан Қыдырәлі жұмыс сапарында «Қызылорда» телеарнасының ұжымымен жүздесіп, техникалық базасын аралап көрді. Телеарна студиясында БАҚ өкілдеріне арнап брифинг берді.
– Сыр өңірінде ұлттық басылымдардың тамыры терең жайылып, ұлт зиялылары қалам тербеді. Сол үшін де Сыр өңірі қазақ журналистикасында ойып тұрып орын алады. Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі бірнеше бағытты қамтиды. Соның ішінде ақпарат саласының орны ерекше. Олай дейтін себебіміз, минут сайын ақпараттың ағыны өзгеріп отырғанда, журналистердің жедел, нақты, шынайы әрі бейтарап жаңалықты дер кезінде халыққа ұсынуы ерлікпен тең. Жалпы министрлік БАҚ туралы жаңа заң жобасында журналистердің мәртебесін көтеру және олардың статусын айқындау үшін арнайы ереже қарастыруда. Сондай-ақ интернет және онлайн платформаларды реттеу мәселесі қарастырылуда. Нақты ақпарат алуды жеңілдету үшін заң қайта қаралады. Сондай-ақ алдағы жылы тілшілердің табысына да қатысты мәселе де шешімін табады, – деді министр.
Сыр қаламгерлері министрге көкейде жүрген сауалдарын қойды.
Министр Дархан Қыдырәлі қазіргі таңда ұлттық рухани мұраны дамыту мәселелері қолға алынып жатқанын айтты. Сондай-ақ түрік, үнді сериалдарын да көрсетуге тыйым салынуда. Осылайша бірте-бірте ұлттық сериалдарды, ұлттық құндылықты дамытатын бағдарламаларды көбейту мәселелері алға қойылғанын жеткізді. Яғни министр ретінде журналистердің мәртебесін көтеру, БАҚ-тың қоғамдағы орнын қалыптастыру секілді мәселенің шешемін табуға жұмыс жасамақ. Ол үшін оқырман мен көрерменнің қызығушылығын оятатын бағдарламалар мен мақалалар көлемі артуы қажет екенін айтып өтті. Себебі қызығушылықты оята алмай, сұраныс артпайды. Сондықтан бәсекеде озық тұру үшін сұраныс болуы керек. Бұл үшін ізденіс қажет. Яғни бұқаралық ақпарат құралдары заман талабына сай жұмыс істеп, білім мен тәжірибені арттыра түсуі тиіс.
Министрдің Сыр еліне сапары Жаңақорған ауданында қорытындыланды. Онда аудандық «Жаңақорған тынысы» газетінің редакциясына барып, ұжыммен кездесті.
Министр кездесу кезінде Қызылорда өңірінде руханияттың туы әлі де биік, қадірі үстем екенін айтты. Сондай-ақ Сыр журналистикасының орны ерек екенін, тарихы тереңде жатқанын жеткізді. Күре жол бойында қоныс тепкен аймақтың қалаларында, елді мекендерінде газет тасымалы мәселесі оңтайлы шешілгенін атап өтті. Осы бағытта басылымдарды өзі шығарып, өзі тарататын «Сыр медиа» серіктестігінің жұмысын үлгі етті.
Ал «Сыр медиа» ЖШС бас директоры Аманжол Оңғарбаев дәстүрлі медиа мен жаңа медианы үйлестіре отырып, серіктестік қызметін дамытуға күш салынып жатқанын жеткізді.
«Жаңақорған тынысы» газетінің бас редакторы Баян Үсейінова 90 жылдық тарихы бар газеттің жай-күйін баяндап, редакция журналистерінің жұмысын саралады. Аудандық газет оқырман көңілінен шығып отыр. Редакцияның жаңа жаңа ғимаратын жұртшылықтың асармен салып бергені де осының дәлелі.
Кездесуде ведомство басшысына аудандық газет тілшілері көкейіндегі сұрақ қойып, ұсыныстарын айтты. Олар жобасы әзірленіп жатқан масс-медиа туралы заңда журналистер мәртебесі айқындалса деген тілегін жеткізді.
Басқосу соңында бас редактор Баян Үсейінова министр Дархан Қуандықұлына «Жаңақорған тынысы» газетінде шыққан үлгілі материалдардан топтастырылған «Дәуір айнасы» жинағын тарту етті.
Айтолқын БАТЫРБАЙҚЫЗЫ
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!