Кітапхана – ғасырдан-ғасырға адамзат тарихы керуенінің көшін бұзбай келе жатқан парасаттылық пен білімнің, рухани байлық пен біліктіліктің киелі ордасы. Кітап – қаймақ, білім – оймақ. Соңғы кезде тұрғындардың кітап оқу дәрежесін жоғалтпай, керісінше білім мен ғылым кілтіне деген қызығушылығы күн санап артып келе жатқаны ерекше қуантады.
Бүгінде қалалық мәдениет және тілдерді дамыту бөліміне қарасты «Қалалық орталықтандырылған кітапханалар жүйесі» деп аталатын мекемесі бар. Оңайлатып айтатын болсақ қалалық кітапхана. Бұл – кітапхана өңірдегі кемел шаңырақтың бірегейі. Қалалық кітапхананың жайы қалай? Онда оқырмандардың рухани сұранысы қаншалықты қанағаттандырылып жүр? Бүгін міне, осы мәселелер төңірегінде ой өрбітпекпіз.
Көнеден жеткен көркем дүние
Қазіргі кезде қалалық кітапханаға қарасты 21 кітапхана жұмыс істейді. Олар шаһардың әр бөлігінде орналасқан. Орталығы Чайковский көшесінде орналасқан А.Пушкин атындағы қалалық кітапхана. Бұл кітапхана 1949 жылы қазіргі М.Әуезов көшесінің бойында ашылған. Оған А.Пушкиннің 150 жылдығын бүкіл дүние жүзі атап өтуіне байланысты ақынның есімі берілді. Кітапхананың алғашқы оқырмандары қазақтың классик жазушысы А.Тоқмағамбетов, белгілі ақын Ә.Оңалбаев, сол кездегі жас ғалым Ә.Тәжімағанбетов болды. Ал кітапхана кеңесінің алғашқы төрағасы – Қазақстанға белгілі ғалым Әуелбек Қоңыратбаев. Осылайша кітап сүйер қауым үшін бұл жер олардың жиі бас қосатын орнына айналды. Бүгінде кітапхана ұжымын Гүлмира Рахметова басқарып отыр.
Кітапхананың құнды дүниесі кітап болса, басты байлығы оқырман екені даусыз. Қазір қорда 644598 дана кітап бар. Ақпараттық технологиялар дамыған жаһандану заманында оқитын қауымды жинау оңайға соқпайды. Дегенмен мекеме басшысының орынбасары Ақнұр Айекенің айтуынша, кітапханаға келушілер әлі де баршылық. Әсіресе көркем әдебиеттен қол үзбей үнемі оқып тұратын жастардың да көп екенін айтты.
– Оқырмандарды қызықтыру мақсатында ірі жобалар, көрмелер мен акциялар, кездесулер басқа да шараларды жиі өткіземіз. Мәселен, «Әдеби автобус», «Ертегімен есейемін», «Қаламгер сағаты», «Ұлылардан ұлағат» тағы осы секілді түрлі жобалар аясында кең көлемде шаралар ұйымдастырылады. Сол сияқты әдеби жәрмеңке, байқаулар, түрлі танымдық ойындар өтіп тұрады. Пандемия кезінде онлайн шараларға да ден қойдық. Әлеуметтік желілер арқылы онлайн көрмелер, тікелей эфирлер, сұхбаттар ұйымдастырып, оқырмандармен байланысты үзбеуге тырыстық. Бүгінде «Rabis» бағдарламасы бойынша кітапханалардың электрондық каталогы құрылған. Кітапханашылар кітап іздеген оқырманның сұранысын іздеп әуре болмай, электрондық каталог арқылы тез әрі жылдам тауып береді. Осыған дейін бұл бағдарламаға кітаптың 80 проценті енгізілді. Сондай-ақ «мобильді кітапхана» жүйесін де ерекше айта кетуге болады. «Кітап.кз» сайты арқылы кітапты ұялы телефоннан толық оқи алады. Айта кету керек, қалалық кітапхана Қызылордаға қатысты өлкелік әдебиеттерді сандық форматқа өткізуді қолға алды. Қазірдің өзінде 1300-ге жуығы түсіріліп үлгерді, – деді мекеме директорының орынбасары Ақнұр Айеке.
Он жыл бойы керек зат алынбаған
Уақыт бір орында тұрмайды. Заман ағымына еру үшін соған сай жағдай да жасалу керек. Сондықтан басқа салалар сияқты оқырманға мейлінше сапалы қызмет көрсету мақсатында шешімін күткен мәселе аз емес. Шынымен кітапхана саласында жылдар бойы жинақталған мәселе өте көп. Әрине, олардың бір мезетте шешілуі де мүмкін емес. Дегенмен қалалық кітапхананың күрмеулі мәселесін біз айтпағанда, кім айтып, жазады. Мекеме басшысы орынбасарының айтуынша, қалалық кітапхананың басты мәселесі – компьютерлерді жаңартып, «Web-Rabis» бағдарламасына қосылу. Өйткені бұл жоба кітапхана мен оқырман үшін де тиімді болмақ. Сонымен қатар бүгінде оқырманмен байланыс тікелей осы техникаға байланысты болып отыр. Бұрын үш жыл сайын керек емес кітаптарды есептен шығарып отыратын. Ал соңғы жылдары кітаптарды қорға қоспаса, азайтып жатқан жоқ. Осыған орай кітап сөрелерінің жетіспеушілігі орын алуда. Тіпті он жыл көлемінде кітапханаға қажетті жаңа құрал-жабдықтар алынбағанын да айтып қалды.
Ескі ғимарат жыл өткен сайын көнеріп барады
Жайлы ғимарат болса… Бұл – қалалық кітапхананың жанды жері. Шыны керек, қалалық орталықтандырылған кітапханалар жүйесінің орталығы «Пушкин» кітапханасы көпқабатты тұрғын үйдің бірінші қабатында орналасқан. Өкінішке орай биыл үстіңгі қабаттағы үйдің бірінен су кетіп, қаншама кітап бүлінген. Алайда оны кітапханашылар өздері қайта жөндеп, кітаптарды далаға шығарып, күнге кептірген. Ақнұр апайдың айтуынша, бұл ғимарат күрделі жөндеуді қажет етеді. Кітапханашылардың басты арманы да сол. Әрине, оқырманға қолайлы жағдай жасау үшін кітапхана қызметі жоғарғы деңгейде болу керек.
Қарап отырсаңыз шет елдегі кітапханалар оқырманды алыстан менмұңдалап шақырып тұрады. Олардағы кітапхана ерекше архитектуралық дизайнмен салынған. Мәселен, жүзіп келе жатқан кеме немесе адамның миы сынды ерекше ғимараттарымен кісіні тартады. Сыртқы келбетімен кітапхана өзінің мәртебесін, қоғамдағы қажеттілігін көрсетіп тұрғандай.
Қалалық кітапхананың бүгінгі көрінісін көзбен көріп, біздің қалалық кітапханаға да ерекше стильде жаңа ғимарат керек екенін ұғынып қайттық. Сыртқы келбетіне қызыққан адам кітапхана ішіне де үңіледі. Себебі жайлы, ыңғайлы, кең кітапханада кімнің де болса кітап оқуға деген құлшынысы артары анық.
«Қала әкімінің назарына!» деп арнайылап айдар таққан мақаламыз шаһар басшысы Асылбек Шәменовке жетіп, рухният ордасы үшін жаңа ғимарат салынады деген үміттеміз.
Ақмарал ҚАДЫРХАНҚЫЗЫ
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!