Соңғы жылдары елімізде әскерге барушылар қатары күрт төмендеп кетті. Бірі қызметін қимаса, өзгесі қинайды деп қорқады. Одан бөлек жас кезінен бірнеше несие алып, банк оның төлем уақытын шегермегендіктен азаматтық борышынан қашып жүр. Сондай-ақ білім мен ақыл маңызды заманда бірнеше мамандықты игерушілер қатары да артты. Әскерде жиілеп кеткен сарбаздар өлімі де «комиссариаттан» бой тасалауға себеп болуда. Дегенмен қорғаныс министрлігі жастардың әскери борышын өтеуі үшін түрлі амал жасап бағуда. Соның бірі − әскерден кейінгі жоғарғы оқу орнында тегін білім алу.
Өткен аптада қорғаныс министрінің кеңесшісі Айгүл Төлембаева әскерге шақырылған сарбаздар қызметін өтеген соң ҰБТ тапсырмай-ақ Қазақстанның жетекші жоғары оқу орындарына түсе алатынын хабарлаған еді. Әзірге бұл бастаманы тек 30 университет қолдаған. Алдағы уақытта олардың саны 50-ге дейін жетуі мүмкін. Қазіргі кезде әскери борышын өтегендердің қандай мамандықта білім ала алатыны туралы жоба дайындалуда.
− Еліміздің жоғары оқу орындары әскерде ең жақсы нәтиже көрсеткендерге грант беруге дайын. Әскери академиялар да оларды емтихансыз қабылдайды. Іріктеуді қорғаныс министрлігі, шекаралық қызмет және Ұлттық ұлан өкілдері жүргізеді. Бұл тізімге ілікпегендер Ұлттық бірыңғай тестілеуден өтпей-ақ ақылы бөлімге түсе алады. Қалғандарға осы мүмкіндікті әскери қызметін аяқтаған сәттен бастап екі жыл ішінде пайдалануға рұқсат, – дейді Айгүл Төлембаева.
Ескере кететін жайт, бұл мүмкіндікті әскери қызметі кезінде жақсы көрсеткіштерге ие болғандар ғана пайдалана алады. Жауапты ведомство бұл жаңашылдықты жастарды әскерге баруға ынталандыру үшін енгізген. Сондай-ақ бұл өзгерісті енгізу үшін де ауқымды заңнамалық өзгеріс қажет етілмейді.
Барлық өңірлердегі 40-қа жуық жоғары оқу орны, соның ішінде Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ, Satbayev University, Astana IT University бар. Қорғаныс министрлігі ЖОО-лар жылына кемінде 3000 грант бөледі деп болжауда. Нәтижесінде, әскерге шақырылған әрбір оныншы сарбаз оқуға тегін түсуге мүмкіндік алады. Бұл тек Қарулы күштердің құрамалары мен бөлімдерінде ғана емес, басқа да әскери құрылымда, яғни Шекара қызметі, Ұлттық ұланда қызмет еткен жауынгерлер де болмақ.
Қорғаныс министрлігі қазірдің өзінде жауынгерлердің дайындық барысында жинаған ұпайларын қорытындылап, рейтингін анықтайтын әдістерді әзірлеп жатыр. Бастаманы келесі жылы қолданысқа енгізу жоспарланған. Алайда қазіргі уақытта әскери борышын өтеп жүрген сарбаздарға да білім бойынша жеңілдіктер қарастырылған. Министрліктің айтуынша, бұл жүйені ғылым және жоғары білім министрлігі, жоғары оқу орындарының ректорлары қолдап отыр.
Сондай-ақ министрлік сарбаздардың қауіпсіздігі мәселесін де қолға алмақ. Мәселен, аға офицерлерлердің жауапкершілігін арттырып, ата-аналар комитетімен тығыз байланыс орнату жоспарда бар. Психологтар да жауынгерлермен жиірек кездесіп, моральдық қолдау көрсетпек.
Жалпы Қазақстанда міндетті әскери борышын кейінге қалдыра алатындар да бар. Қорғаныс министрлігінің дерегінше, «Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы» ҚР Заңының 35-бабына сәйкес әскери қызметке шақыруды кейінге қалдыру азаматтарға аудандық, облыстық маңызы бар қалалардың шақыру комиссиясы шешімі бойынша беріледі.
Әскери борышын кейінге қалдыру мүмкіндігі азаматтың отбасылық жағдайына байланысты, білім алуды жалғастыру үшін, денсаулық жағдайы бойынша беріледі.
А.БІРКЕНОВ
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!