Қазіргі таңда тіл сапасы, түйіні мен мән мағынасы жоғалған кезең. Жастар арасындағы әдеби сөйлеу былай тұрсын, ауызекі сөйлеу стилінің бұзылуы, қате аударма, месенджердегі қателік, орыс тілімен қазақ тілінің араласуы тіл тазалығы мен сапасын төмендетуде. Қате аудармалар, тіл тазалығына нұқсан келтіруде. Өзге тілден енген немесе өз тіліміздегі аударманы тікелей аудару арқылы біз сөздің мән мағынасын жоғалтқанымызды білмей де қаламыз. Тура мән-мағынасын дәл табамыз деп, туралығын айқындай алмай қалатын жайт көп кездеседі. Аз десеңіз месенджердегі қателік бар. Сөз графикасының құрдымға ұшырауы, графикалық түрде сөз сапасын жоғалтуымыз кері әсерін тигізіп жатыр. Яғни сөз буынын қысқартып айтуымыз бір мысал. Қарапайым тұрғыдан алғанда «отырмын» деген сөз тіркесін «отырм» деп қысқа-нұсқа қайыра салу тіл тазалығын сақтамаудың үлкен көрінісі.
Қаншама сөз өз ерекшелігінен айырылып, толыққанды біртұтас тілдің мәні өз деңгейінен біршама алыстап бара жатыр. Орыс тілі мен қазақ тілінің аралас тіл болып бара жатқаны да алаңдатпай қоймас. Өзімізді толыққанды қазақша сөйлейміз деп айта аламыз ба?. Жоқ, әрине, сөйлеген сөзіміздің бір бөлігі болып орыс тілінің қосымшасы қалай жалғанғанын байқамай қаламыз. Оған дәлел сіз бір күн бойына орыс тілін қоспай, үйдегі затқа дейін, әрбір қадамыңызға дейін сөйлеп көруге ұмтылыңызшы. Қалай қиналғанынызды айтып жеткізу мүмкін болмас. Көрдіңіз бе? Тілді толыққанды, анық, таза сөйлеу, жазу бөлек әңгіме. Ал сөйлей білу бір ғажап. Ал сөйлеу мәнерімізге назар аударып көрейік. Қазақ тілі ұсақталып бара жатыр деп ойламайсыздар ма? Тілімізде өзге тілдің еліктеуші сөздері, көше стилінің араласуы барлығы қосылып бір шатқал болып жатыр. Атадан келе жатқан «көне» сөздеріміз қазір қайда, Тек кітапта ма?
Тіпті рухани, сауатты, байырғы сөзді айтуға жастарымыздың тілі келмес. Айтқым келетін ойымның түйіні біз – жастар, тілімізді құрметтейік, дәріптейік. Сөйлегенімізге риза болмай, қалай сөйлеп жатқанымызға мән берейік. Бауыржан Момышұлы атамыз айта кеткендей: «Өз тілінің сұлулығын сезінбей жатып, өзге тілдің сұлулығын сезіну екі талай »
Расында, өзге тілге бет бұрмас бұрын өз тілінің тазалығына мән беріп, өз тілінің қадір қасиетіне толық көңіл бөлген жөн. Болашақ біздің қолымызда.
Айдана БАХТИЯР
Жылдам ақпарат алу үшін Facebook, Instagram желілері мен Telegram каналымызға жазылыңыз!